Door Paul Derrez
In oktober 2016 vierde Galerie Ra haar 40-jarig bestaan. Tijdens de daverende receptie kondigde Esther Doornbusch haar website hedendaagsesieraden.nl aan. Het start-item was een eerbetoon aan Galerie Ra, met gebruikmaking van historisch materiaal uit het Ra-archief.
Vakgebied in ontwikkeling
Al vanaf de opening van Ra, in oktober 1976, vond ik het bieden van informatie over het vakgebied zeer belangrijk. Daar was indertijd gebrek aan. Ik begon met een map waarin ik knipsels en artikelen verzamelde. En ik ging zelf bladen en kaarten met informatie over kunstenaars en hun werk produceren. Uitnodigingen van tentoonstellingen, catalogi, boeken en dia’s volgden en kregen een plek op de eerste locatie van Galerie Ra in de Lange Leidsedwarsstraat: de informatiehoek. Ter gelegenheid van de verhuizing van Ra naar de Vijzelstraat werden de bladen en kaarten in 1983 posters en bulletins, inmiddels tweetalig. Daarnaast werden minimaal vijfjaarlijks catalogi en boekjes uitgegeven -en dat allemaal nog analoog. Het was een grote investering in tijd en geld, maar het bleek de moeite waard. Het zette Galerie Ra op de kaart, gaf -ook internationaal- een voorbeeld en zette een standaard. Het werd een vanzelfsprekendheid: informatie verzamelen en ter inzage bieden en informatie creëren en verspreiden. Lezingen en presentaties elders hoorden daar ook bij. Net zoals zitting nemen in commissies, besturen en jury’s, en lesgeven. Projecten en thema’s zorgden voor extra stimulansen, reuring en aandacht.
Schaalvergroting
Rond het jaar 2000 werd analoog digitaal en het pionierswerk mainstream. Maar de hand van grafisch ontwerper Nel Punt, die vanaf Ra’s begin alles vorm gaf, zorgde ervoor dat alles wat Galerie Ra genereerde onderscheidend en herkenbaar bleef. Ondertussen was de reikwijdte van het vakgebied internationaal geworden en de uitwisseling van informatie grootschalig. Vooral de speciale websites Klimt en Art Jewelry Forum (AJF) informeerden en verbonden de hele sieradenwereld en doen dat nog steeds.
Daar kwam vijf jaar geleden hedendaagsesieraden.nl bij. Ontstaan uit onvrede met Wikipedia, maar met een soortgelijke brede doelstelling. Niet opererend vanuit een belangengroep, maar vrij en onafhankelijk. Ofschoon er in de beginfase vanuit het vakgebied wel kritiek was op deze brede en generalistische benadering, is de waarde van een encyclopedische aanpak inmiddels gebleken. Esther Doornbusch zoekt actief informatie op en verwerkt ook heel veel aangeboden informatie. Door koppeling aan vertaalsystemen is de taalbarrière geminimaliseerd. Het is een zeer belangrijk informatiekanaal geworden, wat Esthers bedoeling vijf jaar geleden ook was: een Wikipedia voor sieraden!
Afscheid
Eind 2019 sloot Galerie Ra haar deuren na 43 jaar het sieraden- en vormgevingsgebied intensief te hebben vertegenwoordigd. Achteraf lijkt het een aaneengesloten krachttoer terwijl dat tijdens de rit niet zo voelde. Er waren ups en downs. De galerie verhuisde naar een grote ruimte en weer terug naar een kleinere. Soms ging het financieel goed, soms moeizaam. Soms genereerde de galerie veel publiciteit, soms bleef het stil. In de beginjaren liet de galerie naast sieraden ook design zien, later werd naast sieraden ook zilverwerk gepresenteerd. Maar dankzij de support van een toegewijde en enthousiaste echtgenoot, fantastische medewerkers, enthousiaste kunstenaars en een trouw publiek, kon Ra al die tijd continueren en floreren.
Emotioneel
Het sluiten van Ra was een emotioneel gebeuren. Afscheid nemen van klanten, waarvan sommigen al 40 jaar trouw, was mooi en droevig tegelijk. Het beëindigen van de ook vaak jarenlange relaties met de kunstenaars viel mij zwaar. Klanten en relaties waren haast familie geworden, en ik had het gevoel dat ik ze in de steek liet. Het afbouwen van Ra was ook organisatorisch een enorme klus. Werk van de wel 80 exposanten in Ra moest in korte tijd retour naar de makers, veilig, en zonder douane-perikelen. Dat gebeurde in januari 2020 met een uitloop in februari. Toen ik op 20 februari – mijn 70ste verjaardag – werd verrast met een door de sieraden-scene georganiseerde surpriseparty, was Ra historie geworden. Het op de laatste open dag van Ra aangeboden Liber Amicorum en de op de surprise party aangeboden Giant Chain met bijdragen van de kunstenaars, zorgen nog steeds voor hartverwarmende herinneringen. Het lintje dat ik onlangs van de Koning kreeg voor mijn verdiensten voor het sieraad, voelde als erkenning en als afsluiting van een tijdperk.
Rust roest
Daarna werd het stil. En niet alleen omdat mijn verantwoordelijkheid voor Ra was opgehouden, met alles wat daaraan verbonden was: aanwezig zijn, internationaal geïnformeerd zijn, goed werk tonen, vriendelijk zijn, alles op orde hebben, service bieden. Het verder onderhouden van alle Ra-contacten leek zowel onmogelijk als zinloos. Vanaf het begin was Galerie Ra mijn eerste prioriteit, en die was nu weggevallen. Ook het publieke leven viel nagenoeg stil, door corona.
Mijn motivatie en mijn energie (die is afgenomen door een herseninfarct medio 2018) stop ik nu met veel plezier en voldoening in eigen atelier en werk.
The Pool
Een indirect gevolg van het sluiten van Ra was de oprichting van een collectief van sieradenmakers en de opening van hun sieradenwinkel The Pool. Als een van de 15 leden van dit collectief houd ik nog voeling met collega’s (van 25 tot 71 jaar oud), en met de praktijk van het sieradenvak.
Afgelopen jaar heb ik in alle rust nieuwe collecties sieraden kunnen creëren. Dat ik niet meer gebonden ben aan een galeriecontext geeft me alle vrijheid om werk te ontwikkelen voor andersoortige platforms als The Pool, of zelfs gewoon voor mijn eigen plezier. Zo pakte ik een eerder onderzocht maar nog niet concreet uitgewerkt thema op, wat leidde tot de Plume-collectie. Ik maakte medailles en medaillons om idolen of geliefden te eren. Het overlijden van een collega motiveerde tot het gebruik van de traan als motief. Het hamerslag motief dat ik kende uit het zilversmeden gebruikte ik decoratief in de Radiant collectie.
PRIDE Power
Misschien nog wel interessanter dan het maken van goede sieraden en zilverwerk, vind ik het onderzoeken van maatschappelijke fenomenen, met name met betrekking tot gender. Zo waren mijn man Willem Hoogstede en ik in 2019 de initiators en mede conservators van de tentoonstelling DRAG POWER in CODA museum Apeldoorn. Het spelen met gender-stereotypen zien wij terug bij de Butch en Bitch marionetten waarmee ik nog eens onder het Rijksmuseum hoop te performen Ook de Real Men brooches kwamen voort uit deze interesse. Mijn betrokkenheid bij de maatschappelijke en politieke kant van sieraden manifesteert zich momenteel in het PRIDE POWER project, dat de productie omvat van sieraden, de Rainbow Chains, portretten van dragers daarvan door fotograaf MisjaB, en de uitgave van het boek PRIDE POWER. Wie had het over een rustige oude dag?
Het sieradenvak heeft zich de afgelopen halve eeuw ontwikkeld tot een levendig en mondiaal gebeuren met veel en heel diverse spelers, en dankzij het internet met een enorme interactie. Met voldoening kijk ik ernaar, maar nu min of meer vanaf de zijlijn. En dat is goed zo. Anderen nemen het stokje over. Zoals Esther Doornbusch met hedendaagsesieraden.nl, dankzij haar tomeloze inzet, haar kennis en kracht!
Paul Derrez, oktober 2021
https://www.galerie-ra.nl/
https://www.thepooljewelry.com/
Bibliografie
Doornbusch, E. (5 november 2021) Overzicht gastcolumns eerste jubileum 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2021/10/16/5-jaar-verder-een-terugblik/
