##Cartier is een van oorsprong Frans luxemerk dat wereldwijd sieraden en horloges vervaardigt en verkoopt. Naast sieraden vervaardigt en vervaardigde het juweliershuis ook kostbaarheden als nécessaires: gecombineerde sigarettenkokers, pennen en (poeder)dozen en andere luxe-artikelen.
Geschiedenis
De geschiedenis van het wereldberoemde luxemerk begint in 1847 toen Louis-François Cartier de werkplaats in Parijs (Frankrijk) opgericht door zijn leermeester overnam. Vanaf 1853 verkocht het bedrijf onder meer zakhorloges, die elders werden ingekocht. Louis Cartier stimuleerde zijn medewerkers originele boeken met ornamentprenten uit de achttiende eeuw te bestuderen. Vervolgens werd de zaak door Cartiers zoon Alfred (1841-1925) overgenomen om vervolgens te worden voortgezet door drie kleinzoons van de oprichter: Louis Cartier (1875-1942), Pierre Cartier (1878-1964) en Jacques Cartier (1884-1941). Zij putten -zoals in die tijd gangbaar- veel inspiratie uit het oude China, India en Perzië. Zo werden aan het begin van de twintigste eeuw de in de vormen van bloemen, bladeren en vruchten geslepen stenen overgenomen uit India en geïntroduceerd in Europa.
Cartiers eerste polshorloge Santos kwam tot stand in 1904, voor de Braziliaanse vliegenier Alberto Santos-Dumont. Om te kunnen concurreren met Fabergé in Rusland huurde Cartier ambachtslieden uit Rusland in.
Louis Cartier leidde de zaak in Parijs (Frankrijk) en vestigde het bedrijf in 1899 aan 13 Rue de la Paix. In het eerste decennium van de twintigste eeuw werden vestigingen in Londen (Verenigd Koninkrijk) (1902) (vanaf de twintiger jaren aan 175-177 New Bond Street, geleid door Jacques Cartier), Sint-Petersburg (Rusland) en New York (Verenigde Staten) (1909) geopend.
December 1908 opende Pierre Cartier op uitnodiging van Maria Pavlovna een winkel voor de duur van twee maanden in haar huis aan de Paleiskade (vlakbij het Winterpaleis) te Sint-Petersburg (Rusland). Nadien werd de firma door veel welgestelde families thuis uitgenodigd en presenteerden zij twee keer per jaar hun collectie in Sint-Petersburg (Rusland): met pasen en met kerst.
In 1911 waren er op een tentoonstelling bij Cartier Londen (Verenigd Koninkrijk) 19 diademen te zien, die allen werden gedragen tijdens de kroning van George V (1865-1936) in 1911. Met de opbrengst van de tentoonstelling werd een stichting in het leven geroepen ter ere van de overleden broer Francis of Teck (1870-1910) van de Britse Queen Mary.
Vanaf 1911 duiken gesneden edelstenen op in de juwelen en artefacten van Cartier. Deze werden door Jacques Cartier meegenomen tijdens de verschillende reizen die hij vanaf 1909 door India maakte. In de jaren twintig en dertig van de twintigste eeuw vonden de sieraden in tutti frutti stijl die het bedrijf vervaardigde gretig aftrek. De Art Déco kreeg zo meer kleur. Ook werden de vormen zachter en werden andere culturele invloeden zichtbaarder.
De vestiging in New York (New York State, Verenigde Staten) werd geleid door Pierre Cartier, die de zaak in 1917 heropende aan 653 5th Avenue.
Louis Cartier bezat een bibliotheek met zeldzame geïllustreerde boeken die hij beschikbaar stelde aan zijn ontwerpers. Vooral in de twintiger en dertiger jaren van de twintigste eeuw leenden nieuwe accessoires als sigarettendozen en nécessaires zich voor nieuwe exotische voorstellingen. Dit in tegenstelling tot de traditionele juwelen, waarop voor voorstellingen amper plaats was. Daarnaast bezat Louis Cartier ook een verzameling objecten, waarvan later delen in de collectie van Sadruddin Aga Khan zijn beland. Het betreft faïence uit Egypte, jade uit de Qing-dynastie, inro uit Japan en Perzische miniaturen.
Ook bezat Louis Cartier sieraden uit het Mogolrijk. Deze sieraden werden regelmatig tentoongesteld en werden soms verkocht of hergebruikt in nieuwe stukken.
Panters komen vaak voor in de creaties van Cartier. Jeanne Toussaint, directielid van Cartier in de dertiger jaren, stond bekend als La Panthère.
Onder meer René Lalique en Alfred Langlois hebben gewerkt voor Cartier. Vladimir Makovsky maakte mozaïeken van onder meer edelstenen en parelmoer, die door Cartier verder werden verwerkt. Charles Jacqueau ging vanaf 1909 werken voor Louis Cartier. De firma Lavabre werkte exclusief voor Cartier van 1906 tot en met 1921. Tot in de dertiger jaren bleef Henri Lavabre, die met zijn werkplaats met circa 18 medewerkers was gevestigd in de Rue Tiquetonne te Parijs stukken creëren voor Cartier. Ook de uurwerkmaker Maurice Couet (1885-1963) werkte voor Cartier en ook mevrouw Toussaint maakte aan het begin van de twintigste eeuw ontwerpen die door Cartier werden uitgevoerd.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog haalde Cartier in het Verenigd Koninkrijk de voorraden weg uit de stadscentra van onder meer Birmingham en Londen, zodat de waren niet verloren gingen door de bombardementen in de Blitzkrieg.
Na de dood van Pierre Cartier in 1964 werd het bedrijf door de nazaten verkocht. In 1982 werd Micheline Kanoui hoofd van de afdeling sieraadontwerp en lanceerde de collectie Nouvelle Joaillerie. Twee jaar later (1984) richtte Alain Dominique Perrin de Fondation Cartier pour l’Art Contemporain op. In de jaren zeventig trok Cartier de kunstenaar César aan om met zijn sieraden een jonger publiek te bereiken.
Toen in New York (Verenigde Staten) in 1969 Michael Thomas aan het roer kwam te staan, maakte hij actief werk van het aantrekken van moderne sieraadontwerpers. Hij zorgde voor nieuwe ontwerpen van de hand van César, Aldo Cipullo, Jean Dinh Van, Roger Lucas, Jean Mahie en Lisa Sotilis. Ook Helen Woodhull maakte ontwerpen voor Cartier.
Cartier kan vele koningshuizen tot zijn clientèle rekenen. Koning Edward VII (Verenigd Koninkrijk) zei over Cartier: The jeweller of kings and the king of jewellers.
Sieraden van Cartier werden en worden gepresenteerd door onder meer A La Vieille Russie, S.J. Phillips en Wartski.
Werk in openbare collecties (selectie)
DIVA, Antwerpen (België)
Hermitage, Sint-Petersburg (Rusland)
Hillwood Estate, Museum & Gardens, Washington D.C. (Verenigde Staten)
Metropolitan Museum of Art, New York (Verenigde Staten)
Musée des Arts Décoratifs, Parijs (Frankrijk)
Museu Calouste Gulbenkian, Lissabon (Portugal)
Museum of Fine Arts Boston, Boston (Verenigde Staten)
National Museum of Natural History, Washington D.C. (Verenigde Staten)
Schweizerisches Nationalmuseum, Zürich (Zwitserland)
Victoria and Albert Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk)
World Jewellery Museum, Seoul (Zuid-Korea)
Werk in particuliere collecties (selectie)
Mahomed Shah Aga Khan III
Madeleine Albright
Aleksej Aleksandrovitsj
Catherine Aleya Beriketti Sursock & Sadruddin Aga Khan
Alice Appleton Hay
Lady Ashton
Big Sean
Mona von Bismarck
Elizabeth Bowes-Lyon
Lydia Deterding
Marie van Edinburgh
Edward VII
Edward VIII
Anne Eisenhower
Elizabeth II
Daisy Fellowes
Maria Fjodorovna
Graziella Folchini Grassetto
Beatrice Forbes
Claude François
T’hami el Glaoui
Patricia V. Goldstein
Grafische Sammlung Stern
Audrey Hepburn
Barbara Hutton
Irina Joesoepova-Romanova
Karel I van Portugal
Kash Doll
Grace Kelly
Aga Khan
Kimberly Klosterman
Alice & Louis Koch
Kevin Lee
Lil Baby
Lil Yachty
Marjorie Merriweather Post
Dame Nellie Melba
Meek Mill
Marguerite Ethel Montagu Allan, née Mackenzie
Eugénie de Montijo
Ivan Morozov
Nicolaas II van Rusland
Offset
Jacqueline Onassis
Maharadja van Patiala
Maria Pavlovna
Annie Pearson
Linda Porter
Nikolaj Saltykov
Wallis Simpson
Bhupinder Singh
Yadavindra Singh
Gladys Spencer-Churchill
Gloria Swanson
Elizabeth Taylor
Jeanne Toussaint
Ganna Walska
Tentoonstellingen (selectie)
1907 – Grand Hôtel Europe, Sint-Ptersburg (Rusland)
1925 – Wereldtentoonstelling, Parijs (Frankrijk)
1961 – International Exhibition of Modern Jewelry, 1890-1961, Worshipful Company of Goldsmiths, Londen (Verenigd Koninkrijk) (26 oktober 1961 t/m 2 december 1961)
1975 – Louis Cartier: Art Deco Masterpieces, Monte Carlo (Monaco)
1976 – Retrospective Louis Cartier: One Hundred and One Years of the Jeweller’s Art
1989 – ‘l’Art de Cartier, Petit Palais, Parijs (Frankrijk)
1990 – Jóias da Coleção Gulbenkian, Museu Calouste Gulbenkian, Lissabon (Portugal)
1992 – ‘l’Art de Cartier, Hermitage, Sint-Petersburg (Rusland)
1995 – The Art of Cartier, the World of French Jewellery Art, Tokyo Metropolitan Teien Art Museum, Tokyo (Japan)
1996 – Splendeurs de la Joaillerie, Fondation de l’ Hermitage, Lausanne (Zwitserland)
1997 – Cartier 1900-1939, British Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk)
1997 – Cartier 1900-1939, Metropolitan Museum of Art, New York (New York State, Verenigde Staten)
1997 – One Hundred Tiaras, An Evolution of Style, 1800-1990, Wartski, Londen (Verenigd Koninkrijk) (5 maart 1997 t/m 19 maart 1997)
1999 – Cartier 1900-1939, Field Museum of Natural History, Chicago (Illinois, Verenigde Staten)
1999 – Cartier 1900-1939, Palacio de Bellas Artes, Mexico City (Mexico)
2002 – Cartier Design viewed by Ettore Sottsass, Vitra Design Museum, Berlijn (Duitsland)
2002 – Cartier Design viewed by Ettore Sottsass, Palazzo Reale, Milaan (Italië)
2003 – Jean Cocteau, Spanning the Century, Centre Pompidou, Parijs (Frankrijk)
2004 – Cartier Design viewed by Ettore Sottsass, Daigoji Temple, Kyoto (Japan)
2004 – Cartier Design viewed by Ettore Sottsass, Museum of Fine Arts, Houston (Texas, Verenigde Staten)
2009 – Read my Pins: The Madeleine Albright Collection, Museum of Arts and Design (MAD), New York (New York State, Verenigde Staten)
2011 – Cartier Time Art, Art Science Museum, Singapore
2011 – Cartier Time Art, Museum Bellerive, Zürich (Zwitserland)
2011 – Serpentina, The Snake in Jewellery around the World, Schmuckmuseum Pforzheim Pforzheim (Duitsland) (26 november 2011 t/m 26 februari 2012)
2013 – Out of this World! Jewelry in the Space Age, Forbes Galleries, New York (New York State, Verenigde Staten) (17 maart 2013 t/m 7 september 2013)
2013 – Pearls, Victoria and Albert Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk) (21 september 2013 t/m 19 januari 2014)
2015 – Stadtluft, Schmuck aus Zentren der Welt, Schmuckmuseum Pforzheim, Pforzheim (Duitsland)
2017 – Medusa, Bijoux et tabous, Musée d’Art moderne de la Ville de Paris, Parijs (Frankrijk)
2017 – Past Is Present: Revival Jewelry, Museum of Fine Arts Boston, Boston (Massachusetts, Verenigde Staten)
2017 – The Jazz Age: American Style in the 1920s, Cooper Hewitt, Smithsonian Design Museum, New York (New York State, Verenigde Staten) (7 april 2017 t/m 20 augustus 2017)
2018 – Cartier: The Exhibition, National Gallery of Australia, Canberra (Australië)
2018 – Chains/Schakels/Verbindingen, Sieraad Art Fair (SAF), Westergasfabriek, Amsterdam (Nederland)
2018 – Ost trifft West, exquisite Kostbarkeiten Art Deco, Schmuckmuseum Pforzheim, Pforzheim (Duitsland)
2018 – Jewelry: The Body Transformed, Metropolitan Museum of Art, New York (New York State, Verenigde Staten) (12 november 2018 t/m 24 februari 2019)
2018 – Sala Simbolo, Museo del gioiello, Vicenza (Italië)
2018 –The Splendour of Power, Koldinghus, Kolding (Denemarken)
2019 – Deceptively Modern Jewelry 1940s-1980s, A La Vieille Russie, New York (New York State, Verenigde Staten) (23 oktober 2019 t/m 15 november 2019)
2019 – Juwelen! Schitteren aan het Russische hof, Hermitage, Amsterdam (Nederland)
2020 – The Jeweller’s Art – Revolutionaire juwelen uit de jaren 1960 & 1970, DIVA, Antwerpen (België) (30 oktober 2020 t/m 14 maart 2021)
2021 – Beautiful Creatures: Jewelry Inspired by the Animal Kingdom, American Museum of Natural History, New York (New York State, Verenigde Staten)
2021 – Klein aber fein. Accessoires der Grande Dame, Deutsches Goldschmiedehaus, Hanau (Duitsland) (4 mei 2021 t/m 8 augustus 2021)
2021 – Simply Brilliant: Artist-Jewelers of the 1960s and 1970s, Cincinnati Art Museum, Cincinnati (Ohio, Verenigde Staten) (22 oktober 2021 t/m 6 februari 2022)
2021 – Simply Brilliant: Artist-Jewelers of the 1960s and 1970s, Schmuckmuseum Pforzheim, Pforzheim (Duitsland) (27 maart 2021 t/m 27 juni 2021)
2022 – Cartier and Islamic Art: In Search of Modernity, Dallas Museum of Art, Dallas (Texas, Verenigde Staten) (14 mei 2022 t/m 18 september 2022)
Opdrachten
1901 – Halssieraad voor Koningin Alexandra (Verenigd Koninkrijk) van antieke Indiase stenen
1902 – 27 Tiara’s voor Edward VII
1968 – Halssieraad van diamant voor de Mexicaanse actrice Maria Félix
Directeuren (selectie)
Joseph W. Allgood (1992-1993)
Arnaud M. Bamberger (1992-2015)
Luigi Blank (1993-2002)
Rupert J. Brooks (2015-heden)
Sophie Cagnard (2000-2002)
Grieg O. Catto (2018-heden)
William A. Craddock (1991-1997)
Gerard S. Djaoui (1997-2002)
Laurent E. Feniou (2013-heden)
Bernard M. Fornas (2003-2015)
Pierre Haquet (1991-1993)
Christopher H.B. Honeyborne (1991-1997)
Joseph Kanoui (1991-2000)
Phillipe Leopold-Metzger (1991-1992)
Richard P. Lepeu (2000-2002)
Guy J. Leymarie (2002)
Francois Meffre (1993-2000)
David W. Merriman (2002)
Denys E. Pasche (2002)
Alain Dominique Perrin
Mario Soares (1991-2002)
Jeanne Toussaint (1933-19..)
Richard N. Thornby (1993-1996)
Francois M.J.R. le Troquer (2010-2013)
Medewerkers en opdrachtnemers (selectie)
César
Aldo Cipullo (1969-1974)
Cristofol Fres
Charles Jacqueau
Robert Lemoine
Clemens Ritter von Wagner
Lisa Sotilis
Michael Thomas (1969-)
Jeanne Toussaint
Bibliografie (selectie)
Albright, M. (2009) Read my pins, stories from a diplomat’s jewel box. New York: HarperCollins Publishers. ISBN 9780060899189
Amnéus, C., MacPhàrlain, A., Peltason, R., Ransome Wallis, R. en Triossi, A. (2020) Simply brilliant, artist-jewelers of the 1960s and 1970s. Lewes: D Giles Limited. ISBN 9781911282525
Bennett, D. en Mascetti, D. (2021) Understanding Jewellery, The 20th Century, Woodbridge: ACC Art Books. ISBN 9781788841207
Bernstein, B. (2022) The Modern Guide to Antique Jewellery. Woodbridge: ACC Art Books. ISBN 9781788841580
Bijl, A. (2019) Juwelen! Schitteren aan het Russische hof. Zwolle: WBooks. ISBN 9078653809
Chadour-Sampson, B. (2019) Rings of the 20th and 21st centuries, the Alice and Louis Koch collection. Stuttgart: arnoldsche Art Publishers. ISBN 9783897905160
Davis, S. (2017) Jeweled Splendours of the Art Deco Era, The Prince and Princess Sadruddin Aga Khan Collection. New York: Thames & Hudson. ISBN 9780500519479
Doornbusch, E. (29 augustus 2022) Boekbespreking: Understanding Jewellery, The 20th Century. hedendaagsesieraden.nl.
Dressen, A., Heuzé, M. en Lignel, B. (2017) Medusa, Bijoux et Tabous. Parijs: Paris Musées. ISBN 9782759603473
Dressen, A., Heuzé, M. en Lignel, B. (2017) Medusa, Jewellery & Taboos. Parijs: Paris Musées. ISBN 9782759603749
The Jeweller’s Art, Revolutionaire juwelen uit de jaren ’60 & ’70 (2020). Antwerpen: DIVA.
Doornbusch E. (11 april 2021) Boekbespreking Simply brilliant. hedendaagsesieraden.nl.
Hughes, G. (1968) Modern Jewelry, An international Survey, 1890-1967. Londen: Studio Vista. ISBN 0289277094
Munn, G. (2002) Tiaras Past and Present. Londen: V&A Publications. ISBN 9781851773596
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: http://hedendaagsesieraden.nl/2018/12/14/cartier/
