##Turkoois (CuAl6(PO4)4(OH)8·4(H2O)) is een steensoort die onder meer door sieraadontwerpers wordt verwerkt. De steen heeft een hardheid van 5 tot 6 op de hardheidsschaal van Mohs.
Geschiedenis
De oudst bekende turkooizen komen uit Perzië. De benaming is afgeleid van het Franse pierre Turque; omdat de handelsroute naar middeleeuws Europa via Turkije liep.
Turkoois werd vooral gesneden gedragen als talisman, als beschermer tegen ongeluk. In de achttiende eeuw in Europa werd het vaak in sieraden verwerkt. De steen was relatief goedkoop en werd in verschillende klassen gedragen.
In de late Georgiaanse en vroeg Victoriaanse periode werden turkooizen veelvuldig gebruikt in sentimentele sieraden: de kleur stond voor de bloem vergeet me niet; een symbool voor vriendschap, liefde of herinnering. In het midden van de Victoriaanse tijd en ook aan het einde van de Victoriaanse tijd werden turkooizen vaak samen met diamanten of halve parels gezet in ringen, medaillons en oorsieraden.
In de jaren vijftig van de twintigste eeuw was turkoois opnieuw populair. Ze werden vooral gebruikt in sieraden die waren bedoeld om overdag te dragen.
Turkoois in de oorspronkelijke regenboogvlag
Gilbert Baker (1951-2017), een kunstenaar en activist uit de Verenigde Staten zette in 1978 als eerste een regenboogvlag in als symbool voor de gay community. De oorspronkelijke vlag bestond uit 8 kleuren, maar omdat roze en turkoois lastig waren te produceren, werden deze twee kleuren al gauw geschrapt. Alle kleuren uit de regenboogvlag hebben een specifieke betekenis: rood staat voor leven, roze voor seksualiteit, turkoois voor magie, oranje voor geneeskracht, geel voor zonlicht, groen voor natuur, blauw voor harmonie en paars voor geest en karakter. In de jaren tachtig werd een zwarte band aan de regenboog toegevoegd, ter herinnering aan de slachtoffers van AIDS. In 2017 werden de kleuren zwart en bruin toegevoegd om ook mensen van kleur te betrekken en in 2019 volgden roze, wit en blauw om transgender en queer personen mee aan te duiden.
Terhi Tolvanen signeert haar sieraden vaak met twee naast elkaar geplaatste bolletjes turkoois.
Als turkoois, een poreuze steen, veel wordt gedragen kan de kleur als gevolg van oliën in de huid of in cosmetica veranderen en groener worden.
In Albuquerque (New Mexico, Verenigde Staten) bevindt zich een museum dat geheel aan turkoois is gewijd: The Turqoise Museum.
Sieraadontwerpers die turkoois toepassen (selectie)
Constance Abernathy
Fidel Bahe
Oliver Baker
Darryl Dean Begay
Philander Bryan Begay
Karel Betman
Conrad Anton Beumers
Susanne Blin
Boucheron
Maurice Brault
Irena Brynner
Franco Cannilla
Terry Castro
Richard Chavez
Kevin Coates
James Cromar Watt
Maurice Daurat
Jean Després
Arthur Gaskin
Georgie Gaskin
Larry Golsh
Theodor von Gosen
Guillemin Frères
Sherian Honhongva
Patriz Huber
Bernard Instone
Margit Jäschke
Helfried Kodré
Irene Gonzáles Kolmar
Winfried Krüger
Kutchinsky
Charles Loloma
Roger Lucas
Wilbert Manning
Edgardo Mannucci
Edouard de Martilly
Mauboussin
Jesse Monongya
Preston Monongye
Christian Ferdinand Morawe
Julius Müller-Salem
Murrle Bennett & Co
Verma Nequatewa
Claudio Pino
Jean Schlumberger
William Spratling
Marguerite Stix
Max Strobl
Tenthousandthings
Mary Thew
Terhi Tolvanen
Boyd Tsosie
David Tune
Van Cleef & Arpels
Alvin Yellowhorse
Renée Zettle-Stirling
Turkoois in openbare collecties (selectie)
Hessisches Landesmuseum Darmstadt, Darmstadt (Duitsland)
Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam (Nederland)
The Turqoise Museum, Albuquerque (New Mexico, Verenigde Staten)
Turkoois in particuliere collecties (selectie)
Mona von Bismarck
Jill & Byron Crawford
Kimberly Klosterman
Bibliografie (selectie)
Bennett, D. en Mascetti, D. (2021) Understanding Jewellery, The 20th Century, Woodbridge: ACC Art Books. ISBN 9781788841207
Bernstein, B. (2022) The Modern Guide to Antique Jewellery. Woodbridge: ACC Art Books. ISBN 9781788841580
Derrez, P. (2021) PRIDE POWER. Amsterdam: Paul Derrez.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2023/05/16/turkoois/
