Door Tamar Bos
Het voelt als een grote eer om een gastcolumn te mogen schrijven voor de website van Esther. Ik wil haar vanaf deze plek dan ook van harte feliciteren met haar jubileum.
Beeldenroute in Harderwijk
Het thema voor mijn bijdrage vond ik tijdens een rondwandeling door Harderwijk, de stad waar ik woon. Aan de muur van een gebouw zag ik twee handen van brons die een ketting leken vast te houden. Bij nadere inspectie bleek het overigens geen ketting, maar een rozenkrans te zijn.
Deze sculptuur maakt onderdeel uit van een beeldenroute die sinds 2021 door de stad loopt, aan de hand waarvan de geschiedenis van Harderwijk wordt verteld. De -in totaal twaalf- beelden zijn gemaakt door kunstenares Natasja Bennink, die dit deed in opdracht van het Stadsmuseum Harderwijk.
Eregalerij der Friezinnen
Natasja Bennink (1974) studeerde aan de Academie Minerva in Groningen, en de Academy of Fine Arts in Athene. Haar werk is opgenomen in de collecties van onder andere het Drents Museum, maar het grootste deel van haar oeuvre is te vinden in de openbare ruimte. Een mooi voorbeeld van dat laatste vormt de ‘Eregalerij der Friezinnen’. Dit zijn zes portretten in brons van zes Friezinnen, gekozen door de Friese Mienskip, die zij maakte ter gelegenheid van Leeuwarden culturele hoofdstad 2018.
Harderwijk als kloosterstad
Uit dit voorbeeld wordt duidelijk dat Bennink haar inspiratie haalt uit verhalen die uit de gemeenschap zelf komen. Dit is ook het geval bij de handen en de rozenkrans, die het verhaal van Harderwijk vertellen als kloosterstad, waar tot aan de overgang naar het protestantse geloof maar liefst vijf kloosters hebben gestaan. De sculptuur is bevestigd aan een gebouw waar lange tijd een vrouwenklooster in was gevestigd. De zusters die daar woonden speelden een belangrijke rol in de stad, onder andere in de armen- en ziekenzorg. Bijzondere vrouwen dus, waar de stad gerust trots op mag zijn.
Rozenkrans een sieraad?
Nou is een rozenkrans natuurlijk geen sieraad. Of toch wel? In de jaren ’70 ontdekten punkers en goths de rozenkrans als mooie èn goedkope accessoire, dat voor hen een protest werd tegen de burgerlijkheid. Weer wat later, in de jaren 80, droeg Madonna een rozenkrans in de clip van Like a virgin. Zij zette de katholieke beeldtaal uit haar jeugd in om haar imago vorm te geven. En in de jaren 2000 verwerkten bekende ontwerpers als Dolce & Gabbana en Alexander McQueen rozenkransen in hun creaties op de catwalks. Dit was deels te interpreteren als provocatie, maar had ook te maken met nostalgie en een oprechte liefde voor de schoonheid van religieuze symboliek. Zo althans duidde conservator Andrew Bolton van Metropolitan Museum of Art in New York dit fenomeen in zijn tentoonstelling uit 2018 getiteld Heavenly Bodies: Fashion and the Catholic Imagination.
Blijde en droevige geheimen
Door een rozenkrans als sieraad te dragen, kun je de buitenwereld laten zien wie je bent en waar je vandaan komt, soms tot het provocerende aan toe. Toch heeft dit voorwerp ook een kwetsbare kant. De rozenkrans helpt mensen bij het overwegen van geheimen d ie verband houden met gebeurtenissen uit het leven van Jezus en Maria. (En ik kan me zo voorstellen dat de zusters uit Harderwijk dit zo hebben gedaan.) In de taal van de kerk kunnen dit ‘blijde’ en ‘droevige’ geheimen zijn. Uit de eerdere columns op deze website blijkt wel dat sieraden inderdaad dragers zijn van geheimen, zowel blijde als droevige, die mensen vaak letterlijk dicht op hun huid dragen. Dankzij deze website treden ze voor heel even uit de schaduw, en mogen wij ze als lezers overwegen.
Spanning
Hier wordt een interessante spanning zichtbaar die denk ik geldt voor vele (hedendaagse) sieraden. Deze kostbare kleinoden richten de blik naar buiten èn naar binnen, geven vorm aan het publieke imago, èn bieden onderdak aan persoonlijke geheimen. Het zijn bronnen van bijzondere verhalen, die stuk voor stuk de moeite van het vertellen waard zijn. Deze website heeft daarmee een belangrijke rol te vervullen; daarom wens ik haar nog vele jaren toe!
Tamar Bos
Bronnen
biografie – Natasja Bennink
Beeldenroute – Stadsmuseum Harderwijk (stadsmuseum-harderwijk.nl)
The Rebellion of Rosary Beads – Racked
Heavenly Bodies: Fashion and the Catholic Imagination | The Metropolitan Museum of Art (metmuseum.org)
Blijde Geheimen | KRO-NCRV
Bibliografie
Doornbusch, E. (5 november 2021) Overzicht gastcolumns eerste jubileum 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link:
