Herinneringen aan Berend Peter

Liesbeth den Besten schreef in februari 2022 al een liefdevol en mooi in memoriam over Berend Peter, het laatste en langst levende lid van de Bond van Oproerige Edelsmeden (BOE). Graag draag ik ook een steentje bij aan het levend houden van de herinneringen aan Berend Peter. We hebben elkaar een paar keer ontmoet en die ontmoetingen waren ongedwongen, open en buitengewoon hartelijk. De eerste ontmoetingen waren digitaal. In tegenstelling tot veel generatiegenoten was Berend Peter (net als zijn eerste vrouw, de jong overleden sieraadontwerper Marion Herbst) vertrouwd met computers en het internet.

Timberman op Wikipedia
Berend Peter was vanaf 2009 actief op de Nederlandstalige Wikipedia en op Wikimedia Commons: een Wikimediaproject waarin afbeeldingen, audio en videobestanden worden bewaard en beschreven. Op 15 november 2009 publiceerde hij er artikelen over de Bond van Oproerige Edelsmeden en Marion Herbst, maar, bescheiden als hij was, niet over zichzelf als kunstenaar en (meubel)ontwerper. Een biografisch artikel over hem verscheen vijf jaar later in de online encyclopedie, in januari 2014. Berend Peter raakte op de Nederlandstalige Wikipedia, net als ik een paar jaar later, al gauw verstrikt in oeverloze discussies met andere Wikipedianen waardoor de lust tot bijdragen rap verging. Ook heeft Berend Peter verschillende afbeeldingen geüpload naar Wikimedia Commons: een fotografisch zelfportret, maar bijvoorbeeld ook de iconische foto van de leden van de BOE-groep op een plat dak aan de Oudezijds Achterburgwal te Amsterdam.

Verzamelaarskast te geef op Facebook
Al een aantal jaren waren we bevriend op Facebook, Berend Peter en ik, en zo nu en dan vroeg ik hem om informatie of een foto voor op hedendaagsesieraden.nl. De toon was altijd vriendelijk en behulpzaam. Toen Berend Peter enige tijd na het onverwachte overlijden van zijn partner Lindsey Bogle in zijn huis plaatsmaakte voor zijn nieuwe liefde Melitta Steenhuis, zette hij zijn verzamelaarskast, die hij in 1986 ontwierp en maakte ter gelegenheid van het twintigjarig jubileum van Galerie Ra op Facebook in 2019: te geef. Ja! Dacht ik, die wil ik hebben. Ik reageerde meteen en de kast was voor mij: joehoe! Niet veel later zijn we de kast met ons drieën in een busje gaan halen.

De ziel eruit zagen
Van te voren hadden we al bedacht dat het vanwege het reusachtige formaat van de kast niet zou lukken het meubel een paar Amsterdamse trappen op te krijgen. De kast was niet demontabel. Takelen was geen optie. Bij het inladen van de kast in Veen bedachten we dat de kast misschien midden onder kon worden doorgezaagd en dan in twee stukken de trap op. Dat zou vast lukken. En dan kon het eenmaal boven weer aan elkaar worden gemonteerd. Berend Peter hoorde ons gesprek en zei “Het is nu jouw kast, dus je mag ermee doen wat je wil, maar het concept van de kast is weg als je er een zaag in zet”.

We brachten de kast eerst naar de werkplaats van de vriend met bus op NDSM-Werf. Ik sliep er een nachtje over en heb de kast vervolgens als schenking aangeboden aan CODA. Daar hadden ze gelukkig belangstelling en zo belandde het reusachtige meubel een paar weken later in Apeldoorn en werd in de collectie van CODA opgenomen. Allemaal waren we blij met de museale bestemming. In 2020 werd het object in CODA tentoongesteld als een van de recente aanwinsten in de expositie Nieuwe verleidingen.

Ook namen we in het busje het oude blauw geverfde Gispenbureau van Marion Herbst mee naar Amsterdam. Het had al een paar dagen te geef aan de dijk nabij het huis van Berend Peter gestaan, maar zonder resultaat. Wij dachten er wel een bestemming voor te vinden in Amsterdam. Het bureau van Marion Herbst is vervolgens te geef gezet in de grote loods op NDSM-Werf. Geen idee waar het bureau is beland.

Alvleesklierkanker en zitvlees
Op Facebook deelde Berend Peter voorjaar 2021 het nieuws over zijn diagnose: alvleesklierkanker. Hij postte er regelmatig over, met humor en zelfrelativering. Hij beschreef hoe zijn lijf steeds meer werd overgenomen door de ziekte. Helder op mijn netvlies staat een foto van Berend Peter op een terras in Frankrijk, het moet een van zijn laatste vakantiereizen zijn geweest. Erbij een verhaal over zitvlees: vroeger voldoende aanwezig, maar door de vorderingen van de kanker zodanig in omvang afgenomen dat (lang) zitten onaangenaam was geworden.

Inventarisatie van een verzameling
In 2021, toen de dood steeds onontkoombaarder naar Berend Peter toe sloop, werden Liesbeth den Besten en ik door Berend Peter en Melitta benaderd voor advies over wat te doen met de collectie sieraden die Berend Peter nog had van Marion Herbst. Eerder, niet lang na het overlijden van Marion Herbst, waren de belangrijkste stukken uit die collectie al naar Museum het Kruithuis gegaan, het huidige Design Museum Den Bosch. Er restten nog ruim tweehonderd objecten die Marion (soms via ruil) had gekregen van andere kunstenaars en ook nog sieraden en objecten van de hand van Herbst zelf.

Liesbeth en ik zijn samen naar Veen gereden en hebben daar een middag met Melitta en Berend Peter aan tafel doorgebracht, waarbij alle sieraden uit de verzameling van Herbst werden bekeken en gefotografeerd. In de weken erna hebben Liesbeth en ik de objecten gecatalogiseerd. Lastig om advies te geven; er is amper markt voor vintage hedendaagse sieraden. Musea willen het meestal niet hebben, want ook schenkingen kosten vele mensuren, depotruimte, onderhoud en dus geld. Een schenking is veel minder gratis dan dat de meeste mensen geneigd zijn te denken. Verkopen of veilen leek ons voor deze verzameling ook geen goed idee,

Supernova cadeau
Enige tijd na ons bezoek kwam per email het bericht dat ik was vergeten een stuk uit de verzameling van Marion Herbst te kiezen alsook de vraag welk stuk ik graag wilde hebben. Moeilijk. Ik antwoordde dat ik het leuk zou vinden als ze me een stuk zouden geven waarvan zij vonden dat het goed bij mij paste. Een paar weken later werd een pakje bezorgd met daarin de armband Supernova van Bruno Ninaber van Eyben, waar ik tijdens het bezoek gefascineerd naar heb zitten kijken. Dat was Melitta en Berend Peter niet ontgaan: een schot in de roos en een gekoesterde herinnering aan het mooie contact.

De kist stond klaar
Beide keren dat ik Berend Peter bezocht leidde hij ons rond op zijn domein: door de prachtige tuin met bloemen en kippen en naar zijn werkplaats in een grote schuur los van het huis, vol met machines, hout en objecten. Op een vide stonden rechtop twee doodskisten die hij recent had gemaakt: een voor Melitta, die daar hopelijk nog lang blijft staan, en een voor hem zelf. Het afscheid van Berend Peter heeft plaatsgevonden in besloten kring. Vandaag, 26 mei 2022, hemelvaart, wordt Berend Peter door vrienden en familie thuis herdacht.

Tentoonstelling
2020 – Nieuwe verleidingen, CODA, Apeldoorn (Nederland)

Bibliografie (selectie)
Besten, L. den (10 februari 2022) In memoriam: Berend Peter Hogen Esch (1945-2022). hedendaagsesieraden.nl.

Links
• Wikidata

Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.

Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2022/05/26/herinneringen-aan-berend-peter/