##Door Cees Straus
Eerst naar de museumwinkel!
Buitenstaanders verbaasden zich er lange tijd over als ze hoorden dat ik mij bij een museumbezoek nog voor het bezichtigen van de expositiezalen eerst spoedde naar wat destijds de winkel werd genoemd. Aanvankelijk bestond het museale winkelaanbod uit een paar vitrines met daarin een beperkte keus aan boeken. Dat waren vooral wetenschappelijke beschouwingen over de eigen collecties naast uitsluitend in zwart-wit geïllustreerde compendia en de gebruikelijke kaarten- en reproductiemolens. Dat alles binnen handbereik van de kaartjesverkoop, want voor de winkel was nog geen personeel beschikbaar. Pas met de komst van het met kleurenreproducties opgesmukte kunstboek kreeg de winkel een professioneel aanzien met een eigen leiding die ook de inkoop van merchandising voor haar rekening nam.
Wat zie je?
Ik vertelde de ongelovige buitenstaanders dat mijn belangstelling voor de in de boeken opgeslagen kennis minstens even groot, zo niet groter, was dan mijn voorkeur voor de tentoonstellingen elders in het museum. Van kinds af aan kon ik mijn interesse voor het kunstboek thuis bevredigen, met behulp van een kleine bibliotheek aan studieboeken die mijn vader tijdens zijn opleiding in de kunstgeschiedenis had moeten aanschaffen. Om mij te trainen in het herkennen van kunstenaars en de tijd waarin ze leefden, kon hij een van die door mij reeds stuk gelezen boeken opslaan en een ad random gekozen doek of historisch monument onder mijn neus houden met de vraag wat ik nu eigenlijk zag.
Ik heb er zijn wijze van kijken en analyseren aan over gehouden en dat toegepast op mijn schrijven over kunst. Let wel, het was voor mij tot begin jaren zeventig vrijwel onmogelijk om kunstboeken buiten de musea te vinden. Boekwinkels die op dit gebied gespecialiseerd waren, bevonden zich uitsluitend in de grote steden, meestal vlak bij de door de toeristen gefrequenteerde topmusea.
Van museumshop naar webshop
Wat ooit begon in een paar vitrines dichtbij de kassa is al een jaar of twintig geëvolueerd naar een museumshop die mede door de opkomst van de gedigitaliseerde samenleving al spoedig webshop werd genoemd. Het is voor sommigen onder ons niet beslist noodzakelijk om het fysieke museum te bezoeken, een snelle blik onder de tab ‘collecties’ of ‘collections’ volstaat voor menigeen. Zelf houd ik een levenslange nieuwsgierigheid naar het fysieke museum, vanwege de omgeving en de authenticiteit, maar je kunt niet om aan elke aandrang gehoor te geven maar snel afreizen. En dus speur ik menig museum op het web af met in mijn achterhoofd dat ik het nog wel eens zal bezoeken.
Boeken en merchandise
Ondertussen tonen de musea met hun webshops aan dat ze naast kunstboeken – die zullen heus niet snel verdwijnen – ook oog hebben voor andere handel. Er zijn in binnen- en buitenland veel gespecialiseerde uitgeverijen bij gekomen die uitstekend anticiperen op modieuze trends en ontwikkelingen buiten de van oudsher op wetenschappelijk onderzoek gebaseerde kunsthistorie. Elk land heeft wel zijn eigen grote meester van het niveau Van Gogh, Rembrandt, Vermeer, Mondriaan, Monet, Turner, Goya, Repin, Munch, Jorn of Rubens. En dus is er een stoet aan producten gekomen van ringen, shawls, koffiekopjes, halskettingen en slippers met het Meisje met de parel er op, de beroemde Brabantse meester met het afgesneden oor, het ‘staatsieportret’ van het joodse bruidje of de weelderige naakten uit de barok.
Commerciële exploitatie
Vaak gaat het goed, maar in het geval van Munch’s De Schreeuw zie je in sommige musea toch ook wel wangedrochten. M.C. Escher is een geval apart, mede door de erven die commerciële imitaties van het fascinerende oeuvre in de weg staan. Bekend is dat zij niet akkoord gingen toen de Rolling Stones een werk van hem voor een platenhoes wilden gebruiken. Bij mijn weten is Eschers werk niet of nauwelijks voor sieraden aangewend, waarschijnlijk vanwege de complexe aard van de meeste voorstellingen.
Kwaliteit en goghelaria
De kwaliteit van in het bijzonder de sieraden heeft alles te maken met het niveau van het bewuste museum. Een instelling als de Nieuwe Kerk in Amsterdam of het in Den Haag gevestigde Mauritshuis heeft doorgaans toppers in huis met een range aan producten die goede smaak uitstralen. Met Van Gogh ging het even mis – op de krant waar ik destijds werkte, hadden we het in de jaren negentig over goghelaria – maar dat is gelukkig ook bij getrokken.
Smaakmakende sieraden
Met name musea in het Verenigde Koninkrijk en de Verenigde Staten bieden tegenwoordig smaakmakende sieraden met thema’s die niet direct aan de eigen collectie zijn ontleend. Een mooi voorbeeld daarvan is het Glasmuseum in Corning (NY) dat van tijd tot tijd studenten en afgestudeerde glasmakers uitnodigt hun werk in de webshop aan te bieden, ook op het gebied van in glas uitgevoerde sieraden. Het Fuller Craft Museum in Brockton (MA) sluit daar op aan. Het museum richt zich op kunst en toegepaste kunst vanuit een ambachtelijk perspectief en daar horen ook kleding en accessoires (lees sieraden) bij.
Daarnaast ontstaat bij die musea die veel toeristen vanuit het buitenland en van buiten de eigen staat trekken, zoals het MoMA in New York en het LACMA in Los Angeles op speciale dagen, belangstelling voor straatverkoop met een licht braderie-gehalte. Toch kun je ook hier een vaak verrassende vormgeving ontdekken. Helaas is deze bepaald niet reguliere handel nog niet tot het web doorgedrongen, zodat je er toch naar toe moet.
British Museum
Chicago Institute of Art
Corning Museum of Glass
English Heritage
Fuller Craft Museum
Mauritshuis
Museum of Fine Arts Houston
National Art Gallery Washington
National Gallery of Scotland
Prado
Rijksmuseum Amsterdam
Tate Gallery
Cees Straus
Bibliografie
Doornbusch, E. (5 november 2021) Overzicht gastcolumns eerste jubileum 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2022/04/16/het-plezier-van-een-fraai-opgetuigde-webshop/
