##Door Annelies Kooijman
De Sardijnse knoop
Wat Esther heeft met sieraden, heb ik met Italië. Brede onderwerpen waar altijd weer iets nieuws over te ontdekken valt. En die een onuitputtelijke bron van inspiratie zijn. Dus toen Esther mij vroeg voor een gastcolumn voor haar website hedendaagsesieraden.nl, dacht ik al snel aan de bijzondere knoppen die ik tijdens mijn vakantie op Sardinië had gezien.
Klederdracht is nog springlevend op Sardinië, het op één (Sicilië) na grootste Italiaanse eiland. Niet zozeer in het dagelijks bestaan, maar wel als het feest is. Zodra er een sagra of festival plaatsvindt, gaan vrouwen én mannen in vol ornaat de straat op. De traditionele klederdracht, hoewel die per dorp of stad enorm kan verschillen, bestaat voor de vrouwen vaak uit witte bloezen, kleurrijke lange rokken en hoofddoeken. En sieraden, soms zelfs heel véél sieraden.
Zoals die ik in een klein museum in Galtellì zag, een dorp aan de oostkant van Sardinië. Twee goudkleurige knoppen met een ingelegd blauw steentje in het midden, op de bloes van een tentoongesteld Sardijns kostuum. Eronder zat ook een grote speld op de bloes geprikt, maar het waren de knoppen die meteen mijn aandacht trokken. Ze deden me aan het Zeeuws knoopje denken, waarschijnlijk doordat ook dat sieraad met de filigreintechniek is gemaakt. Grappig genoeg bleek ook de naam erop te lijken: bottoni sardi, oftewel Sardijnse knopen.
Filigrein, filigrana in het Italiaans, is een techniek die op Sardinië veel gebruikt wordt voor sieraden. Het fijne smeedwerk in goud of zilver bevat draden en bolletjes – vandaar de naam, die komt van het Latijnse filum, draad, en granum, korrel. De bottoni sardi hebben een opvallende bolle vorm, als een borst. Ze zouden de borsten van de Fenicische godin Tanit voorstellen en symbool staan voor vruchtbaarheid. Tegenwoordig zie je de bottoni sardi ook terug als oorbellen, aan een ketting of als bedels aan een armband, maar oorspronkelijk dienden ze om de boord van een bloes te sluiten, of als manchetknopen voor de mouwen. Vandaar dat ze vaak in paren komen.
Mocht je op Sardinië zijn, maar net geen sagra of festival meemaken, kijk dan uit naar de beroemde murales op het eiland. Want op zulke muurschilderingen wordt de lokale bevolking vaak in klederdracht afgebeeld. En als je goed kijkt, zie je dan ook weleens een paar bottoni sardi.
Annelies Kooijman
https://www.parliamoitaliano.nl
Bibliografie
Doornbusch, E. (5 november 2021) Overzicht gastcolumns eerste jubileum 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2022/04/14/de-sardijnse-knoop/
