Dierbaar

Door Suzanne van Leeuwen

Esther, van harte gefeliciteerd met deze fantastische mijlpaal en al het werk dat je verzet. Steeds meer mensen weten de website te vinden en je begint zo langzamerhand een instituut te worden voor alle liefhebbers van het sieraad. Chapeau!

Dierbaar
In sommige sieraden komt de liefde voor ons vak op alle manieren samen. Het respect voor de kunstenaar, de klassieke eenvoud van een tijdloos ontwerp, de liefde voor materialen, dierbare herinneringen aan de persoon waarvan je het sieraad hebt gekregen en voor welke gelegenheid, welke boodschap je uit wil dragen door het sieraad te dragen en welke reis het sieraad samen met jou heeft afgelegd. Voor anderen is dit slechts een gouden ring bezet met een groene edelsteen, voor mij staat de ring symbool voor de ontwikkelingen die ik de afgelopen jaren op zowel professioneel als persoonlijk vlak mocht doormaken.

Ik praat over een ring van de Nederlandse ontwerper Chris Steenbergen (1920-2007) uit de vroege jaren 1950, vervaardigd van goud en bezet met een cabochon geslepen groene toermalijn. De eerste keer dat ik de ring zag was in 2016 om de vinger van Marjan Unger, thuis aan haar keukentafel in Bussum. Ik was er gelijk verliefd op en dat zag ze. We zaten midden in het schrijfproces van Jewellery Matters en er waren al ongelooflijk veel sieraden de revue gepasseerd. Niet alleen uit de historische collectie van het Rijksmuseum en andere musea, maar ook uit de eerste schenking van Marjan en Gerard aan het Rijksmuseum in 2010. Er kwamen toen bijna vijfhonderd sieraden vanuit Bussum naar Amsterdam en de nauwe betrokkenheid van Esther Doornbusch bij de registratie van deze schenking heeft haar liefde voor het sieraad verder doen ontvlammen. Marjan bleef ondertussen gewoon door verzamelen en in 2018 waren er genoeg bijzondere stukken voor een tweede schenking waarbij het werk en de input van Esther wederom van grote waarde zijn geweest.

Met de eerste schenking waren verschillende sieraden van Chris Steenbergen naar het Rijksmuseum gekomen, waaronder een kloeke gouden ring die Marjan eigenlijk nog wat langer had willen dragen: “Hij droeg zo lekker, is genereus en bezit een aangename monumentaliteit.” (Trouw, 21 januari 2018)

De ring met de toermalijn was ten tijde van de eerste schenking, voor zover ik weet, nog niet in het bezit van Marjan want was anders ongetwijfeld ook opgenomen in de Rijksmuseum collectie. Het liep echter anders en ondanks de ongeschreven regel dat museumconservatoren niet hun eigen vakgebied verzamelen is de ring sinds eind 2017 in mijn bezit. Voor mij voelt de ring echter niet als deel van een verzameling, ik heb de ring cadeau gekregen van een dierbare vriendin en mentor die feilloos aanvoelde dat deze ring bij mij op een goede plek zou zijn. Na die ene keer aan de keukentafel heb ik de ring niet meer gezien, hij lag weer in de kleine kluis waar Marjan naast een aantal familiesieraden ook enkele gouden sieraden bewaarde.

Tot november 2017. Het boek Jewellery Matters lag bij de drukker, Marjan en ik waren druk met de laatste voorbereidingen voor het Jewellery Matters symposium in het Rijksmuseum en vlak daarvoor werd ik bij Gem-A in Londen verwacht om mijn gemmologie/edelsteenkunde diploma in ontvangst te nemen. Het ging destijds al niet goed met Marjan haar gezondheid dus ze kon niet mee naar Londen, ze spaarde al haar krachten voor het symposium. De dag voordat ik naar Londen zou afreizen aten wij bij Marjan en Gerard en kwam er na het eten een klein doosje op tafel. “Je hebt hem verdiend.” zei Marjan en schoof het doosje naar mij toe. Ik durfde het eerst niet open te maken en mijn verbazing was groot toen ik de ring zag. Ik wist niet goed wat te zeggen, werd lichtelijk emotioneel maar Marjan nam het woord en nam de spanning weg. Een sterke groene toermalijn in een monumentale ring van een van Nederlands meest spraakmakende goudsmeden, Marjan was van mening dat het nu mijn beurt was om de geheimen van deze edelsteen te ontdekken en dit ontwerp te koesteren. Ik kon me geen beter cadeau voor deze gelegenheid bedenken.

Sindsdien gaat de ring altijd mee op reis. Toen ik in mei 2018 voor een sieradencongres in het Fashion Institute of Technologly in New York was bracht ik ook een bezoek aan het atelier van juwelier David Webb. De Steenbergen ring was het enige sieraad dat ik droeg en voelde meer dan bescheiden naast alle ‘larger than life’ sieraden in de showroom en op de werkbanken in het atelier. Desondanks viel het oog van mijn gastheer Levi Higgs (inmiddels hoofd archivaris bij David Webb) op de ring. Ik vertelde over Marjan en hoe de ring in mijn bezit was gekomen. Ook liet ik hem zien dat de toermalijn onder de krassen zat. Hij nam me gelijk mee naar het atelier en stelde voor om de toermalijn te laten polijsten door hun oudste werknemer. Deze man, al meer dan 50 jaar verantwoordelijk voor de edelstenen in de juwelen van David Webb, nam de ring aan, inventariseerde wat er gedaan moest worden en ging aan het werk. In een half uur tijd kreeg hij alle krassen eruit met verschillende polijstpasta’s. De toermalijn was weer zo goed als nieuw, de kleur was veel sterker en de insluitsels in de steen weer leesbaar. Een kleine, maar zeer effectieve, ‘restauratie’ die al het verschil maakte. Het is een bijzondere herinnering dat deze vakman, die ook alle juwelen van Wallis Simpson en Elizabeth Taylor in handen heeft gehad, de tijd nam voor mijn ring.

Het gevoel dat Marjan in het Trouw artikel beschreef bij het dragen van de massieve gouden ring herken ik wanneer ik de toermalijn ring draag. De ring past eigenlijk alleen goed om mijn middelvinger en dat geeft al gelijk een sterk gevoel. De ring is heel tactiel, de edelsteen vraagt om aangeraakt te worden. Zo’n natuurlijk wonder met al zijn kleurschakeringen en inclusies blijft iets om naar te kijken. De combinatie van het warme gele goud met die prachtige kleur groen, met een hintje blauw erin, maakt dit ontwerp zo sterk. De manier waarop de toermalijn is gezet herinnert aan Romeinse en Middeleeuwse ringen en staat voor mij tevens symbool voor de continuïteit van het goudsmid vak. Een rode draad die al millennia lang door elke generatie opnieuw wordt uitgevonden of geïnterpreteerd. Of zoals Chris Steenbergen zelf zei: “Ik vind dat je sieraden niet al te modisch kunt maken. Tenslotte gaat een sieraad heel wat langer mee dan een jurk. Maar als je iets maakt dat werkelijk goed is, is het tijdloos. Daar moet je dan ook naar streven.”

Ik draag de ring altijd met trots, als herinnering aan Marjan, aan alle mooie projecten waar we samen aan hebben mogen werken, voor de liefde voor edelstenen, als respect voor een groot Nederlands ontwerper en als voorbeeld van een tijdloos ontwerp dat ik hopelijk aan de nieuwe generatie kan doorgeven.

Onze dochter is in oktober 2019 geboren en heeft Marjan en Gerard helaas nooit gekend. Wanneer ik deze ring draag komt ze echter altijd even over de steen aaien en daarmee weet ik dat het goed zit, Marjan kijkt toe.

Bibliografie
Doornbusch, E. (5 november 2021) Overzicht gastcolumns eerste jubileum 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Lange, H. de (21 januari 2018) Unger schonk honderden juwelen aan het Rijksmuseum: “Sieraden symboliseren een oerkracht”. Trouw.

Links
• Wikidata

Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.

Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: https://hedendaagsesieraden.nl/2022/02/27/dierbaar/