parel

##Parels worden veelvuldig verwerkt in sieraden en andere kostbaarheden. Het betreft een dierlijk product dat doorgaans op brute wijze wordt gewonnen.

Geschiedenis
Parels komen tot stand doordat een weekdier, een oester of een slak, een materiaal afzet rondom een binnengedrongen vreemd deeltje. Een langs natuurlijke weg ontstane parel wordt parel of oriëntparel genoemd. Om één parel te winnen moesten gemiddeld 15.000 oesters worden geopend en gedood.

Soms groeit een parel op de wand van een schelp. Om deze parel te kunnen winnen moet het materiaal uit de schelp worden gezaagd. Dit zijn meestal halve parels en die worden blisterparels genoemd.

De oude Egyptenaren droegen al parels en ook in Mexico zijn parels gevonden die dateren van circa 2500 vóór Christus. De oude Grieken beschreven parels als tranen van de goden. Ook in de Victoriaanse tijd, toen Prince Albert (1819-1861) overleed stonden parels in rouwsieraden ook symbool voor tranen.

Er bestaan zowel zoet- als zoutwaterparels. Natuurlijke parels werden vooral gewonnen in de Perzische Golf, de Rode Zee en in Noord-Russische rivieren.

Al in de zestiende en zeventiende werden vele nepparels geproduceerd en gedragen. Glazen bolletjes werden aan de binnenzijde bedekt met een substantie gewonnen uit vissenschubben. Dat gaf een parelmoeren effect. Ook werd de substantie van vissenschubben op het glazen oppervlak aangebracht, dat gaf een vergelijkbaar effect.

Parels waren extreem kostbaar en werden aanvankelijk alleen gedragen door koningen en edellieden. Omdat parels zo kostbaar waren staan ze in (oude) inventarissen vaak als eerste vermeld. In 1635 verkocht de Haagse juwelier Thomas Cletscher (1598-1666) voor het bedrag van 30.000,00 gulden twintig parels aan stadhouder Frederik Hendrik (1584-1647).

Parels zijn niet alleen kostbaar, maar ook kwetsbaar. Om de luster, de speciale glans eigen aan de parel, te behouden moeten parels regelmatig worden gedragen. Het Franse koningshuis had daarom speciaal vrouwen in dienst die de parels droegen wanneer de dames van het hof dat niet deden.

Venetië (Italië) was aanvankelijk de stad waar parels werden verhandeld. In de zeventiende eeuw echter importeerde de Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC) vele parels en werd Amsterdam (Nederland) het handelscentrum voor parels.

Rond 1800 beleefden parels een hoogtepunt in de mode. Ze waren ongekend populair en werden gedragen in de vorm van kettingen en broches. Die broches werden gespeld op onder meer ceinturen en tulbanden. Verder werden parels verwerkt in kapsels en op lijfjes en mouwen van kostuums.

De Japanner Kokichi Mikimoto (1858-1954) bedacht aan het einde van de negentiende eeuw dat parels gekweekt konden worden door bewust een korreltje parelmoer in de oester te brengen. Na circa twee jaar kan er vervolgens een parel worden geoogst. In 1896 heeft hij deze wijze van productie laten patenteren. Deze parels worden cultivé-parels genoemd. Tot deze vinding werden parels alleen door de allerrijksten gedragen.

In de negentiende eeuw werden in de Verenigde Staten zoetwaterparels ontdekt. Het Verenigd Koninkrijk importeerde in diezelfde tijd grote hoeveelheden zaadparels uit China en India.

Na de Tweede Wereldoorlog kwamen er zo goed als geen nieuwe oriëntparels (parels op natuurlijke wijze ontstaan) meer op de markt en worden parels alleen nog gekweekt.

Parels zouden bruiden behoeden voor tranen op hun huwelijksdag.

Vaak zijn parels rond van vorm. Als ze onregelmatig zijn gevormd worden ze barokparel genoemd. Parels kunnen in grootte variëren van een speldenknop tot een duivenei. Ook zijn er vele kleurvariaties, van zwart tot wit. Zwarte parels worden nauwelijks gedragen. Amerikaans politicus Kamala Harris (1964) draagt juist zwarte parels. Uitzonderlijk is dat parels in de sieraden van Terhi Tolvanen vaak in facetten zijn geslepen.

Door velen worden parels geassocieerd met geboorte, opstanding, reinheid, zuiverheid en maagdelijkheid. Parels worden vooral gelieerd aan het vrouwelijk geslacht.

Parels behoeven onderhoud. Aangeraden wordt parelsnoeren om het jaar opnieuw te laten rijgen (door een eufileuse) aan een zijden snoer. Na elke parel wordt meestal een knoop gelegd, om de parel op zijn plek te houden. Dit alles ter voorkoming dat het snoer breekt en de parels verloren raken.

Sieraadontwerpers en parels (selectie)
Barbara Anton
Charles Robert Ashbee
Ralph Bakker
Friedrich Becker
David Bielander
Georg Bindhart
Iris Bodemer
Cartier
Joseph Chaumet (Chaumet)
Giorgio de Chirico
Wilhelm Lucas von Cranach
Julius Dideriksen
John Donald
Sam-Tho Duong
Sita Falkena
Georges Fouquet
Jean Fouquet
Afke Golsteijn
Irene Gonzáles Kolmar
Stefan Hemmerle
Manon van Kouswijk
Su Kroker
René Lalique
Paul-Gabriel Liénard
Alexandre-Gabriel Lemonnier
Kokichi Mikimoto
Maison Vever
MOYA
Ruudt Peters
Geoffrey Rowlandson
Philip Sajet
Olaf Skoogfors
Johannes Steltman
Barbara Stutman
Tiffany
Terhi Tolvanen
Sophia Vari
Henry Wilson

Parels in openbare collecties (selectie)
British Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk)
DIVA, Antwerpen (België)
Hermitage, Sint-Petersburg (Rusland)
Metropolitan Museum of Art, New York (Verenigde Staten)
Musée du Louvre, Parijs (Frankrijk)
Museo degli Argenti, Florence (Italië)
Museum Mayer van den Bergh, Antwerpen (België)
Museum of Fine Arts Boston, Boston (Verenigde Staten)
Royal Collection, Verenigd Koninkrijk
Rijksmuseum Amsterdam, Amsterdam (Nederland)
Schmuckmuseum Pforzheim, Pforzheim (Duitsland)
Victoria and Albert Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk)
Walters Art Museum, Baltimore (Verenigde Staten)
World Jewellery Museum, Seoul (Zuid-Korea)

Parels in particuliere collecties (selectie)
Maria Aleksandrovna
A$AP Rocky
Varvara Bazanova
Jacqueline Lee Bouvier Kennedy Onassis
Catharina de Grote
Charles I
Eugénie Dubourdieu
Elizabeth I
Alexandra Fjodorovna
Maria Fjodorovna
Kamala Harris
Anne Hull Grundy
Zinaïda Joesoepova
Muhammad Ali Kahn
Marilyn Monroe
Mary I
Mary II
Maria Pavlovna
Elizabeth Talbot
Elizabeth Taylor
Aleksandra Troebetskaja
Frances Teresa Stuart
Marjan Unger
Victoria
Pharrell Williams

Tentoonstellingen (selectie)
2001 – Pearls, Pearls, Pearls Prime Gallery, Toronto (Canada) (Barbara Stutman)
2003 – Verhuisd, Galerie Govert van Dijck, Bergen op Zoom (Nederland) (Hanneke van der Leeuw)
2010 – The Pearl Exhibition, Museum of Islamic Art, Doha (Qatar) (1 januari 2010 t/m 1 juni 2010) (Hemmerle))
2013 – Pearls, Victoria and Albert Museum, Londen (Verenigd Koninkrijk) (21 september 2013 t/m 19 januari 2014) (Cartier, Nora Fok, Hemmerle, Mikimoto)
2019 – Juwelen! Schitteren aan het Russische hof, Hermitage, Amsterdam (Nederland)
2023 – Pearl, Platina, Stockholm (Zweden) (13 april 2023 t/m 3 juni 2023) (Caroline Broadhead, Lin Cheung, Hilde De Decker, Melanie Georgacopoulos, Manon van Kouswijk, Reka Lörinz, Maria Militsi, Annika Pettersson, Catarina Silva. Frances Wadsworth Jones)
2023 – Restringing the Pearl, The Jewelry Library, New York (Verenigde Staten) (27 april 2023 t/m 6 juni 2023)

Bibliografie (selectie)
Bernstein, B. (2022) The Modern Guide to Antique Jewellery. Woodbridge: ACC Art Books. ISBN 9781788841580
Bijl, A. (2019) Juwelen! Schitteren aan het Russische hof. Zwolle: WBooks. ISBN 9078653809
Chadour-Sampson, B. (2013) Pearls. Londen: V & A Publishing. ISBN 9781851777556
Coppens, T. (april 2006) Juwelenhistoricus Klaas Martijn Akkerman. theracoppens.nl/Nouveau.
Doornbusch, E. (29 augustus 2022) Boekbespreking: Understanding Jewellery, The 20th Century. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (5 september 2021) Boekrecensie: The Real Thing, Jewellery and Objects by Kim Buck. hedendaagsesieraden.nl.
Eisses, M., en Hohé M. (2017) Haagse chic, Steltman, 100 jaar sieraden en zilver. Den Haag/Zwolle: Gemeentemuseum Den Haag/Waanders Uitgevers. ISBN 9789462621480
Laag, E. van der (18 december 2022) Gevonden oplossingen. hedendaagsesieraden.nl.
Shen, L. (4 december 2020) The message of Kamala Harris’s black pearls. The Washington Post.
Timothy Information Limited (25 juli 2015) Pearls of Wisdom. Art Jewelry Forum.
Veiteberg, J. (2021) The Jewellery Box Jorunn Veiteberg. Stuttgart: arnoldsche Art Publishers. ISBN 9783897906198

Links
• Wikidata

Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.

Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: http://hedendaagsesieraden.nl/2019/09/27/parel/