Rijksmuseum Amsterdam

##Het Rijksmuseum is het grootste museum van Nederland en bevindt zich in het centrum van Amsterdam (Nederland). Het museum is vooral bekend vanwege iconische schilderijen uit de gouden eeuw zoals de Nachtwacht van Rembrandt en het Melkmeisje van Vermeer, maar herbergt daarnaast ook tal van andere collecties, waaronder sieraden (anno 2024 circa 1700).

Geschiedenis
Samen met het Stedelijk Museum Amsterdam, het TextielMuseum, Museum Arnhem, CODA en het Design Museum Den Bosch is het Rijksmuseum één van de belangrijkste collectionerende culturele instellingen op het gebied van (hedendaagse) sieraden in Nederland.

De collectie sieraden van het Rijksmuseum laat als enige in Nederland een ontwikkeling zien vanaf het Byzantijnse Rijk tot heden. De meeste stukken uit de verzameling zijn gedragen.

In de stadhouderlijke collectie -die ten grondslag ligt aan de verzameling van het museum- bevonden zich reeds Nederlandse en Aziatische sieraden. De museale collectie juwelen breidde zich nadien uit door middel van schenkingen en legaten van verschillende Nederlandse particulieren. De Renaissancistische sieraden echter komen grotendeels uit de collectie van de Duitse bankier en verzamelaar Fritz Mannheimer (1890-1939), aangekocht in 1952.

Karel A. Citroen bood halverwege de twintigste eeuw zijn verzameling Art Nouveau sieraden aan aan het Rijksmuseum voor -naar eigen zeggen- één gulden, maar het museum onder het directoraat van Arthur van Schendel zou hebben bedankt en Citroen verkocht zijn collectie voor een veel groter bedrag in 1963 aan het Hessisches Landesmuseum Darmstadt in Darmstadt (Duitsland).

In 1982 werd een collectie sieraden van Bert Nienhuis uitgevoerd door L.W. van Kooten uit 1909-1910 aangekocht.

Na jarenlang slecht nieuws over de de schier eindeloos durende en geldverslindende verbouwing kwam toenmalig directeur Wim Pijbes in 2009 eindelijk met goed nieuws: de schenking van circa 500 sieraden uit de collectie van Marjan en Gerard Unger werd aanvaard. De schenking van Marjan en Gerard Unger sluit naadloos aan op de reeds aanwezige verzameling sieraden die een periode in de westerse kunst tot aan de vroege twintigste eeuw beslaat. Een deel van de collectie van de Ungers is sinds de heropening op 13 april 2013 te zien samen met andere sieraden en circa honderd horloges in de Special Collections in het souterrain.

Kort voor de heropening van het Rijksmuseum op 13 maart 2013 ontving het museum structurele financiële steun van The Tiffany & Co Foundation. Met die steun is de Tiffany & Co Foundation Gallery in de afdeling Special Collections ingericht met circa 150 sieraden en is Suzanne van Leeuwen als conservator en restaurator aangesteld.

Verder zijn verspreid door het museum ook andere sieraden te zien, zoals de zogenaamde Potgieterparure (BK-KOG-2654), een ring met diamanten van Cornelis Calkoen, Aziatische sieraden uit onder andere de Lombokschat en herinneringssieraden aan Jan van Speyk.

Naar aanleiding van het boek Jewellery Matters van de hand van Suzanne van Leeuwen en Marjan Unger dat eind 2017 verscheen vond in het museum een gelijknamig symposium plaats van 15 tot en met 17 november 2017. Rond die tijd is op de afdeling Twintigste eeuw ook een vitrine opgesteld met daarin sieraden van Nederlandse origine vanaf circa 1970 rondom het thema hergebruik. Er lag werk van onder meer Gijs Bakker, de BOE-groep, Mecky van den Brink, Ute Eitzenhöfer, Herman Hermsen, Beppe Kessler, Jun Konishi, Hans Stofer en Truike Verdegaal. Daarnaast lag in een aparte vitrine een nieuwe aanwinst -gekocht in 2017- van de hand van Emmy van Leersum opgesteld; een halssieraad. Eind oktober 2018 werden de vitrines op de afdeling Twintigste eeuw opnieuw ingericht met sieraden waarin geometrie de hoofdrol spelt.

Het boek Jewellery Matters is vormgegeven door Irma Boom, die de huisstijl van het Rijksmuseum heeft ontworpen. De meeste sieraden in het boek zijn afgebeeld op ware grootte.

Samen met de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE), Paleis het Loo en het Nederlands Openluchtmuseum realiseert het Rijksmuseum een nieuw depot in Amersfoort (Nederland); het Collectiecentrum Nederland. De opening is gepland in het jaar 2020.

Werk van juweliers en sieraadontwerpers in de collectie (selectie)
H.A. Adamse
Anja Adolfs
Melvin Anderson
W.F. Andréa
Hans Appenzeller
Christian Astuguevieille
Gijs Bakker
Ralph Bakker
Peggy Bannenberg
Bapst & Falize
Henrik Barends
Walter Van Beirendonck
M.C. Bek
Gustav Beran
Berend Peter
Dinie Besems
Biba
David Bielander
C.E. Bielen
G.J.J.M. Bielen
Bijenkorf
N. Bink
Rob Birza
Alexander Blank
Iris Bodemer
Onno Boekhoudt
H.J.A. Boere
Louis Bogtman
Merijn Bolink
Bonebakker
Kathrin Borst
Françoise van den Bosch
Jacob Bosman
Bas Bouman
Mecky van den Brink
Caroline Broadhead
Johan Leonard van den Broeke
J.F. van der Bruggen
Ilja de Bruin
Alessandro Castellani
Joan Joseff Castle
Albert Chambin
Francesca di Ciaula
Joseph Bernard Citroen
Jorge Cohen
Hans Comis
A.A.M.J. Coopmans
Paul Derrez
Jacomijn van der Donk
C. de Draaijer
Archibald Dumbar
Dutch Chain Works
Matthias Dyer
Christa Ehrlich
Iris Eichenberg
Jan Eisenloeffel
Ute Eitzenhöfer
Pieter Elbers
Ferdinand Erhart
Esmann Juweliers
Kiki van Eijk
Fa. J. Mes
Alexis Falize
Fabriek van Bijouterieën Drijfhout & Zoon n.v.
Fashion Fugitive
Conrad Fehn
Michaël Ferron
A.J. Fibbe
Firma A. Landmeter
Firma gebroeders Rozendaal
Firma Goudsmit
Firma Hoogendijk & Jonkergouw
Firma J. Rozendaal
Firma J.M. de Visscher
Firma Rodrigues & Cohen
Firma W. Visser
Jantje Fleischhut
G. Foreman
Georges Fouquet
Warwick Freeman
Alexander Friedrich
S. Fuchs
Johannes Theodorus Fürstner
Gaillard
Lucien Gaillard
Joke Gallmann
Willem Johannes van Gastel (toegeschreven aan)
Jean Paul Gaultier
Gebroeders van Giels
Gem Kingdom
Roelf Gerbrands
Gerritsen en Van Kempen
Peter Giele
Bert Gorissen
Eduard Goudsmit
Frank Govers
Willemijn de Greef
P.A. van der Griend
Mieke Groot
Gsus
H.J. Schoneberg & Zn.
Lea Halpern
Masako Hamaguchi
C.P. ‘t Hart
Frederik ‘t Hart
Petra Hartman
D. van Hattem
A. Heerens
P. Heerens
Hans van der Heijden
Hartog & Henneman
Maria Hees
Mylène van Heijster
Karen Hendrix
Marion Herbst
Herman Hermsen
Jan Hessing
Hans van der Heyden
J.F. Homburger
Willem Honing
Peter Hoogeboom
Hout Ververgaard
John Iversen
Ferdi Jansen
Stephanie Jendis
Georg Jensen
Rian de Jong
Bernard Jongstra
Jiro Kamata
M. Katan
Iris ten Kate
Kellenbach & Co
Beppe Kessler
Susanne Klemm
Göran Kling
Esther Knobel
Henk Knuppe
Jan Kok
Jun Konishi
Jo Meesters & Marije van der Park
Koninklijke Utrechtsche Fabriek van Zilverwerken van C.J. Begeer
Daniëlle Koninkx,
Wilfred Krook
Daniel Kruger
Kunstaardewerkfabriek K.J. Mobach
Willem van Laar
Lotte van Laatum
Christian Lacroix
Florian Ladstätter
René Lalique
Emmy van Leersum
Felieke van der Leest
Henk Leppink
Nel Linssen
E. Lodema
Arno Malinowski
Lous Martin
Jan Matthesius
Menno Meijer
Richard Meitner
Metz & Co
Loekie Metz
Iradj Moini
Julie Mollenhauer
Coen Mulder
Chequita Nahar
Napier
Karel Niehorster
mejuffrouw Niekerk
Bert Nienhuis
Iris Nieuwenburg
Evert Nijland
Willem Hendrik van Norden
Ted Noten
Jan Noyons
Judy Onofrio
J.J. van Osenbruggen
Rodrigo Otazu
H.W. Ouëndag
Noon Passama
PE/AH
Ruudt Peters
Annelies Planteijdt
Plateelbakkerij De Distel
Guillaume Louis Ploem
Katja Prins
J.B.H. van de Puttelaar
Puur Handgemaakt
Anton Rädecker
Michael Ramharter
Uli Rapp
Reggers
Fons Reggers
Rein Reggers
Ulrich Reithofer
Johannes Frederik Rijkhof
Rodrigues & Cohen
W. Röhrig
Daan Roosegaarde
Philip Sajet
Lucy Sarneel
Anneke Schat
Elsa Schiaparelli
François Schoenlaub
J.A.F. Schutte
Karin Seufert
J.N. Seulijn
Slotboom’s Goud Import
Theo Smeets
Robert Smit
Marga Staartjes
Stanley Hagler Inc.
Pieter Starreveld
Tine Steen
Chris Steenbergen
Annemiek Steenhuis
Hans Stofer
Willem Stuurman
Fumiki Taguchi
Jan Tempelman
Carel Theulings
Moussa Thiam
Ek Thongprasert
Nanneke Thuijs
Johanna Titselaar
Frank Tjepkema
Terhi Tolvanen
Jan de Vaal
Van den Eersten & Hofmeijer
Van Kempen en Begeer
Vanzetka
Line Vautrin
Truike Verdegaal
Peter Vermandere
Lawrence Vrba
Homme de Vries
Jan de Waal
Lisa Walker
Richard Walraven
Marcel Wanders
Björn Weckström
Pauline Wiertz
Aleida van Wijngaerde
Nico Witteman
Lam de Wolf
Philippe Wolfers
Ab Wouters
Katrin Wouters
Wouters & Hendrix
Plateelbakkerij en pijpenfabrieken Zenith
Lucy Zom
Frans Zwollo jr.
Frans Zwollo sr.
Marinus Zwollo

Tentoonstellingen (selectie)
1990 – Juwelen 1850-1920 uit het Schmuckmuseum Pforzheim
2017 – Sieraden: ontwerpen in prent en tekening
2023 – 24 Karaat (187ams)

Medewerkers (selectie)
Reinier J. Baarsen (conservator, -2022)
G. van Berge (conservator)
Dirk Jan Biemond (conservator edele metalen, -heden)
Hendrikje Crebolder (directeur, 2016-heden)
Taco Dibbits (conservator; directeur, 2016-heden)
Esther Doornbusch (registrator 2003-2005; catalogiseerder en coördinator verwervingen 2009-heden)
Erik van Ginkel (zakelijk directeur)
Ronald de Leeuw (directeur, 1996-2008)
Suzanne van Leeuwen (conservator en restaurator juwelen, -heden)
Henk van Os (directeur, 1989-1996)
Wim Pijbes (directeur, 2008-2016)
Arthur van Schendel (directeur, 1959-1975)

Bibliografie (selectie)
Albers, M. (23 februari 2015) De geschiedenis van een Haarkam. SieradenMuze.
Baarsen, R.J. en Berge, G. van (1990) Juwelen 1820-1920. Den Haag: Gary Schwarz/SDU. ISBN 9061791138
Berge, G. van (1974) ‘Een gouden parure door G. Ploem en C. Colsoel’. Bulletin van het Rijksmuseum, jrg. 23, no. 2, pp. 67-69.
Biemond, D.J., ‘Acquisitions : the Marjan and Gerard Unger Collection : jewellery by twentieth-century Dutch jewellers, goldsmiths, silversmiths and designers’ The Rijksmuseum Bulletin 58 (2010), pp. 266-303.
Bruggink, E. (2 februari 2022) Middeleeuwse gebedsnoten. hedendaagsesieraden.nl.
Crebolder, H. (19 maart 2022) No life without jewellery. hedendaagsesieraden.nl.
Cummins, S. (11 juni 2017) In conversation with Marjan Unger and Suzanne van Leeuwen. Art Jewelry Forum.
Derrez, P. (16 oktober 2021) 5 Jaar verder: een terugblik. hedendaagsesieraden.nl.
Derrez, P. (30 augustus 2022) Over de maatschappelijke relevantie van sieraden. hedendaagsesieraden.nl.
Derrez, P. (30 januari 2022) What’s in a name?. hedendaagsesieraden.nl.
Dijk, S. van (13 maart 2022) Gescheiden werelden. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (10 augustus 2022) Bijgeloof. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (22 februari 2023) Boekbespreking: Rings! 1968 – 2021. SieradenMuze.
Doornbusch, E. (14 oktober 2021) Eerste jubileum en goed nieuws. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (3 februari 2022) Het prikbord in Hotel Museumzicht. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (1 juni 2022) Laatste oproep voor jubelcolumns eerste lustrum. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (6 november 2019) November 2019: sieradenmaand in Nederland. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (24 februari 2023) Rings! 1968 – 2021. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (1 juli 2021) Slavernij en sieraden. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (12 maart 2020) Taal & terminologie: sieraden of juwelen, is er verschil? SieradenMuze.
Doornbusch, E. (2 juli 2018) Ter nagedachtenis aan Marjan Unger (1946-2018). hedendaagsesieraden.nl.
Ginkel, E. van (27 september 2022) Luisteren en verhalen vertellen. hedendaagsesieraden.nl.
Glüber, W. (2011) Jugendstilschmuck, der Bestand im Hessisches Landesmuseum Darmstadt. Regensburg: Schnell & Steiner. ISBN 9783795424534
Gribling, F. (29 maart 2022) Craving the Essentials: retrospectief van Robert Smit in CODA. hedendaagsesieraden.nl.
Ham, G. van der (2013) De geschiedenis van Nederland in 100 voorwerpen. Amsterdam: De Bezige Bij/Rijksmuseum. ISBN 9789023478270
Lange, H. de (21 januari 2018) Unger schonk honderden juwelen aan het Rijksmuseum: “Sieraden symboliseren een oerkracht”. Trouw.
Leeuwen, S. van, ‘Acquisitions: The Marjan and Gerard Unger Collection’, in: The Rijksmuseum Bulletin 66 (2018), p. 270-277
Leeuwen, S. van (27 februari 2022) Dierbaar. hedendaagsesieraden.nl.
Leeuwen, S. van (10 april 2020) Lente! Haagse bloemjuwelen in Amsterdam. SieradenMuze.
Leeuwen, S. van (19 maart 2022) Schone tanden – Functionele sieraden voor mannen. SieradenMuze.
Leeuwen, S. van en Unger, M. (2017) Jewellery Matters. Amsterdam/Rotterdam: Rijksmuseum/Nai010 Publishers. ISBN 9789462083752
Sint Nicolaas, E. (7 december 2021) James Bond in het Rijksmuseum Amsterdam. hedendaagsesieraden.nl.
Straus, C. (16 april 2022) Het plezier van een fraai opgetuigde webshop. hedendaagsesieraden.nl.
Unger, M. (2004) Het Nederlandse sieraad in de 20ste eeuw. Bussum: THOTH. ISBN 9789068683486
Verdegaal, T. (28 juni 2022) Luisteren naar sieraden. hedendaagsesieraden.nl.

Links
• Wikidata
• Website

Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.

Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: http://hedendaagsesieraden.nl/2016/12/31/rijksmuseum-amsterdam/