##Marianne (Marjan) Unger-de Boer (Bussum (Nederland), 11 februari 1946 – Bussum (Nederland), 27 juni 2018) was kunsthistoricus en auteur van een standaardwerk over het Nederlandse sieraad (2004). Ook was zij verzamelaar en schenker (samen met haar echtgenoot Gerard Unger (1942-2018)) van een aanzienlijke collectie Nederlandse sieraden aan het Rijksmuseum Amsterdam te Amsterdam (Nederland) in 2009 ter gelegenheid van haar promotie aan de Universiteit Leiden (Nederland) op 17 maart 2010. In 2018 is bekendgemaakt dat Unger samen met haar echtgenoot opnieuw circa 200 sieraden heeft geschonken aan het Rijksmuseum, dit keer met een internationaler karakter.
Biografie
Unger werd geboren in een gezin uit de middenklasse, exact negen maanden na het einde van de Tweede Wereldoorlog in Nederland. Ze studeerde aanvankelijk industrieel ontwerpen aan de Kunstnijverheidsschool in Amsterdam (Nederland) (1964-1967), waar ze Gerard Unger ontmoette. In 1968 trouwde het stel; meer dan 50 jaar zouden ze lief en leed delen.
Unger studeerde vervolgens kunstgeschiedenis aan de Universiteit van Amsterdam te Amsterdam (Nederland) (1974-1987) en was van 1980 tot en met 1989 hoofdredacteur van het tijdschrift Bijvoorbeeld.
Voor de tentoonstelling Sieraden, Images in 1985 selecteerde Unger samen met Bruno Ninaber van Eyben, Onno Boekhoudt, Marion Herbst en Jerven Ober de kunstenaars.
Van 1982 tot en met 2006 gaf Unger les op de Gerrit Rietveld Academie te Amsterdam (Nederland). Van 1995 tot haar pensionering in 2006 was ze werkzaam als hoofd van de afdeling Vrije Vormgeving aan het Sandberg Instituut, een post-academische opleiding verbonden aan de Gerrit Rietveld Academie. Naast sieraden heeft Unger zich ook bekwaamd in theorieën rond textiel, keramiek, productvormgeving en grafisch ontwerp.
Rond 1995 was Unger op zoek naar een onderwerp om zich in te specialiseren. De geschiedenis van het sieraad in Nederland bleek uiterst geschikt. Er was geen museum in Nederland dat zich had toegelegd op het verzamelen van sieraden vervaardigd tussen 1900 en 1965. Mede daarom startte Unger in 1995 met het aanleggen van een verzameling sieraden uit die periode, aangevuld met werk van haar studenten.
Op rommelmarkten en veilingen zocht Unger decennia lang intensief naar sieraden om aan haar verzameling toe te voegen. Ook kocht zij sieraden bij galeries als Galerie Louise Smit, Galerie Ra en Galerie Sieraad. Unger was allergisch voor zilver en metalen en droeg daarom alleen sieraden van kunststof of goud.
In 2002 maakte Unger in het Centraal Museum (Utrecht) de tentoonstelling Zonder wrijving geen glans. Twee jaar later werd tijdens de opening van de Marzee Graduate Show 2004 in Galerie Marzee Ungers vuistdikke boek Het Nederlandse sieraad in de 20ste eeuw gepresenteerd.
Aan het Hessisches Landesmuseum Darmstadt in Darmstadt (Duitsland) schonk Unger in 2007 een haarkam van schildpad, zilver, turkoois en amethist (MV 253) -vermoedelijk van de hand van Johannes Ludovicus Mathieu Lauweriks.
In 2009 schonken Unger en haar echtgenoot ruim 500 sieraden aan het Rijksmuseum. Aanleiding voor de gift was Ungers promotie aan de Leidse universiteit op 17 maart 2010, waarbij zij in plaats van het gebruikelijke klassieke parelsnoer een broche met parels in de vorm van een varkenshoofd van de hand van David Bielander droeg. Datzelfde jaar was Unger verantwoordelijk voor de selectie Schmuck 2009. In 2014 maakte Unger deel uit van de jury van MineralART 2014.
In januari 2018 verscheen in dagblad Trouw een interview met Marjan Unger waarin bekend werd gemaakt dat zij nog eens, samen met haar echtgenoot, circa 200 sieraden heeft geschonken aan het Rijksmuseum. De eerste schenking vond plaats naar aanleiding van Ungers promotie, de tweede kent een droeviger aanleiding: Unger was ongeneeslijk ziek, ze had uitgezaaide botkanker.
In een commerciële bijlage van een landelijk dagblad uit 2018 wordt door Arjan Reijnders beschreven hoe Marjan en Gerard Unger in 1980 opdracht gaven aan de architect Mart van Schijndel (1943-1999) om een bijgebouw in Bussum (Nederland) tot woonhuis te verbouwen. Van Schijndel maakte er voor Nederlandse begrippen een ongekend post-modernistisch bouwwerk van. Begin 2018 werd bekend gemaakt dat het woonhuis van de Ungers middels een schenking is toegevoegd aan de collectie van Hendrick de Keyser.
Schenking aan het Rijksmuseum Amsterdam 2009
De schenking die Unger samen met haar man Gerard Unger in 2009 aan het Rijksmuseum Amsterdam deed betreft werk in opdracht van Unger door Ted Noten en Truike Verdegaal. Naast de hieronder opgesomde namen bevat de verzameling ook werk van andere edelsmeden en sieraadontwerpers die niet met naam bekend zijn. Zo bevat de collectie buttons van popgroepen als ABBA, muntsieraden en het rode lintje dat sinds de tweede helft van de tachtiger jaren wordt gedragen op Wereldaidsdag. Een deel van de schenking wordt getoond op de afdeling Special Collections.
W.F. Andréa
Hans Appenzeller
Gijs Bakker
Ralph Bakker
Henrik Barends
Walter Van Beirendonck
M.C. Bek
Gustav Beran
Berend Peter
Dinie Besems
Biba
C.E. Bielen
G.J.J.M. Bielen
Bijenkorf
N. Bink
Rob Birza
Onno Boekhoudt
Louis Bogtman
Bonebakker
Françoise van den Bosch
Jacob Bosman
Bas Bouman
Mecky van den Brink
Ilja de Bruin
Francesca di Ciaula
Joseph Bernard Citroen
Jorge Cohen
Hans Comis
A.A.M.J. Coopmans
Paul Derrez
Jacomijn van der Donk
C. de Draaijer
Archibald Dumbar
Dutch Chain Works
Christa Ehrlich
Iris Eichenberg
Jan Eisenloeffel
Pieter Elbers
Esmann Juweliers
Kiki van Eijk
Fabriek van Bijouterieën Drijfhout & Zoon n.v.
Fashion Fugitive
Conrad Fehn
Michaël Ferron
A.J. Fibbe
Firma gebroeders Rozendaal
Firma Goudsmit
Firma Hoogendijk & Jonkergouw
Firma J.M. de Visscher
Firma W. Visser
G. Foreman
S. Fuchs
Johannes Theodorus Fürstner
Gaillard
Joke Gallmann
Gebroeders van Giels
Gem Kingdom
Roelf Gerbrands
Gerritsen en Van Kempen
Peter Giele
Eduard Goudsmit
Frank Govers
Willemijn de Greef
P.A. van der Griend
Mieke Groot
Gsus
Lea Halpern
C.P. ‘t Hart
Frederik ‘t Hart
Petra Hartman
D. van Hattem
A. Heerens
P. Heerens
Maria Hees
Hans van der Heijden
Mylène van Heijster
Karen Hendrix
Marion Herbst
Herman Hermsen
Jan Hessing
J.F. Homburger
Willem Honing
Peter Hoogeboom
Hout Ververgaard
Rian de Jong
Bernard Jongstra
Iris ten Kate
Kellenbach & Co
Beppe Kessler
Susanne Klemm
Henk Knuppe
Jan Kok
Koninklijke Utrechtsche Fabriek van Zilverwerken van C.J. Begeer
Daniëlle Koninkx
Wilfred Krook
Kunstaardewerkfabriek K.J. Mobach
Willem van Laar
Felieke van der Leest
Nel Linssen
E. Lodema
Lous Martin
Jan Matthesius
Menno Meijer
Richard Meitner
Metz & Co
Loekie Metz
Coen Mulder
Chequita Nahar
Karel Niehorster
mejuffrouw Niekerk
Evert Nijland,
Willem Hendrik van Norden
Ted Noten
Jan Noyons
J.J. van Osenbruggen
Rodrigo Otazu
H.W. Ouëndag
Ruudt Peters
Plateelbakkerij De Distel
Katja Prins
J.B.H. van de Puttelaar
Anton Rädecker
Uli Rapp
Reggers
Fons Reggers
Rein Reggers
W. Röhrig
Philip Sajet
Lucy Sarneel
Anneke Schat
J.A.F. Schutte
J.N. Seulijn
Slotboom’s Goud Import
Theo Smeets
Robert Smit
Marga Staartjes
Pieter Starreveld
Chris Steenbergen
Willem Stuurman
Jan Tempelman
Carel Theulings
Nanneke Thuijs
Johanna Titselaar
Frank Tjepkema
Terhi Tolvanen
Jan de Vaal
Van den Eersten & Hofmeijer
Vanzetka
Truike Verdegaal
Jan de Waal
Marcel Wanders
Richard Walraven
Pauline Wiertz
Aleida van Wijngaerde
Nico Witteman
Lam de Wolf
Ab Wouters
Katrin Wouters
Wouters & Hendrix
Plateelbakkerij en pijpenfabrieken Zenith
Lucy Zom
Frans Zwollo jr.
Frans Zwollo sr.
Marinus Zwollo
Schenking aan het Rijksmuseum Amsterdam 2018
H.A. Adamse
Anja Adolfs
Melvin Anderson
Hans Appenzeller
Christian Astuguevieille
Gijs Bakker
Peggy Bannenberg
Ela Bauer
David Bielander
Alexander Blank
Iris Bodemer
H.J.A. Boere
Merijn Bolink
Kathrin Borst
Helen Britton
Caroline Broadhead
Johan Leonard van den Broeke
J.F. van der Bruggen
Joan Joseff Castle
Paul Derrez
Jacomijn van der Donk
Dutch Chain Works
Matthias Dyer
Ute Eitzenhöfer
Fashion Fugitive
Fa. J. Mes
Firma A. Landmeter
Firma J. Rozendaal
Firma Rodrigues & Cohen
Firma W. Voet & Zoon
Jantje Fleischhut
Warwick Freeman
Alexander Friedrich
Joke Gallmann
Willem Johannes van Gastel (toegeschreven aan)
Jean Paul Gaultier
Bert Gorissen
Mieke Groot
H.J. Schoneberg & Zn.
Masako Hamaguchi
Hans van der Heijden
Hartog & Henneman
Jan Hessing
Sae Honda
John Iversen
Ferdi Jansen
Stephanie Jendis
Jiro Kamata
Esther Knobel
Jun Konishi
Jo Meesters & Marije van der Park
Migeon et Migeon
M. Katan
Beppe Kessler
Göran Kling
Koninklijke Van Kempen & Begeer N.V.
Daniel Kruger
Lotte van Laatum
Christian Lacroix
Florian Ladstätter
Kenneth Jay Lane
Lore Langendries
Felieke van der Leest
Henk Leppink
Suska Mackert
Arno Malinowski
Iradj Moini
Julie Mollenhauer
Monet
Napier
Iris Nieuwenburg
Evert Nijland
Shelley Norton
Ted Noten
Willem Noyons
Judy Onofrio
Noon Passama
PE/AH
Annelies Planteijdt
Puur Handgemaakt
Michael Ramharter
Ulrich Reithofer
Johannes Frederik Rijkhof
Daan Roosegaarde
Tabea Reulecke
Yves Saint Laurent
Philip Sajet
Lucy Sarneel
Elsa Schiaparelli
François Schoenlaub
Schoneberg B.V.
Karin Seufert
Theo Smeets
Stanley Hagler Inc.
Tine Steen
Chris Steenbergen
Annemiek Steenhuis
Hans Stofer
Fumiki Taguchi
Moussa Thiam
Ek Thongprasert
Terhi Tolvanen
Van Kempen en Begeer
Karen Vanmol
Line Vautrin
Truike Verdegaal
Peter Vermandere
Lawrence Vrba
Homme de Vries
Lisa Walker
Christoph Zellweger
Frans Zwollo jr.
Frans Zwollo sr.
In de verzameling van Unger bevond zich eveneens werk van onder meer Brigit Daamen, Judith Bloedjes en Margit Jäschke.
Tentoonstellingen met Unger als conservator (selectie)
2002 – Zonder wrijving geen glans, Centraal Museum, Utrecht (Nederland)
2009 – Schmuck 2009, Internationale Handwerksmesse, München (Duitsland) (11 maart 2009 t/m 17 maart 2009)
2009 – Schmuck 2009, RMIT Gallery, RMIT University, Melbourne (Australië) (5 juni 2009 t/m 18 juli 2009)
2017 – Verwondering, Ra Books, Sieraad Art Fair (SAF), Westergasfabriek, Amsterdam (Nederland)
Bibliografie (selectie)
Ammann, H-J., Kessler, B., Laszio, M. en Unger, M. (1992) Zinnespelen. Amsterdam: Galerie Ra. ISBN 9090050698
Beekers M. (april 2018) De Gulle Geefster. Harper’s Bazaar & High Society.
Beenker, E., Besten, L. den, Meijer, H. en Unger, M. (1993) Tekens & Ketens, Signs & Chains, Zeichen & Ketten. Amsterdam: Voetnoot Publishers. ISBN 9071877159
Berens, A. (6 mei 2022) Uitgesteld jubileum. hedendaagsesieraden.nl.
Besten, L. den (9 juli 2018) In Memoriam: Marjan Unger. Art Jewelry Forum.
Besten, L. den (2011) On Jewellery, A Compendium of international contemporary art jewellery. Stuttgart: ARNOLDSCHE Art Publishers. ISBN 9783897903494
Biemond, D.J., ‘Acquisitions : the Marjan and Gerard Unger Collection : jewellery by twentieth-century Dutch jewellers, goldsmiths, silversmiths and designers’, in: The Rijksmuseum Bulletin 58 (2010), pp. 266-303
Crebolder, H. (19 maart 2022) No life without jewellery. hedendaagsesieraden.nl.
Cummins, S. (11 juni 2017) In conversation with Marjan Unger and Suzanne van Leeuwen. Art Jewelry Forum.
Doornbusch, E. (14 oktober 2021) Eerste jubileum en goed nieuws. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (6 november 2019) November 2019: sieradenmaand in Nederland. hedendaagsesieraden.nl.
Doornbusch, E. (12 maart 2020) Taal & terminologie: sieraden of juwelen, is er verschil? SieradenMuze.
Doornbusch, E. (2 juli 2018) Ter nagedachtenis aan Marjan Unger (1946-2018). hedendaagsesieraden.nl.
Eitzenhöfer, U., Holzach, C., Lindemann, W. en Unger, M. (2013) Ute Eitzenhöfer, Schmuck / Jewellery. Stuttgart: ARNOLDSCHE Art Publishers. ISBN 9783897904064
Ginkel, E. van (27 september 2022) Luisteren en verhalen vertellen. hedendaagsesieraden.nl.
Greenbaum, T., (2016) Contemporary Jewelry Takes a Stand, Modern Magazine, winter 2016, p. 88-97.
Groot, M., Klein, D. en Unger, M. (2007) Mieke Groot. Amsterdam: Mieke Groot. OCLC 211990231
Hardy, J. (2012) Collect, contemporary jewelry. Londen: Thames & Hudson. ISBN 9780500288559
Hout, M.J. van den (1989) Kammen. Nijmegen: Galerie Marzee. ISBN 9073124018
Lange, H. de (21 januari 2018) Unger schonk honderden juwelen aan het Rijksmuseum: “Sieraden symboliseren een oerkracht”. Trouw.
Leeuwen, S. van, ‘Acquisitions: The Marjan and Gerard Unger Collection’, in: The Rijksmuseum Bulletin 66 (2018), p. 270-277
Leeuwen, S. van (27 februari 2022) Dierbaar. hedendaagsesieraden.nl.
Leeuwen, S. van en Unger, M. (2017) Jewellery Matters. Amsterdam/Rotterdam: Rijksmuseum/Nai010 Publishers. ISBN 9789462083752
Lösche, W. (2009) Schmuck 2009. München: GHM-Gesellschaft für Handwerksmessen. OCLC 461033680
Menkman, L. en Unger, M. (2008) Bernard Laméris. Rheden: De Alliantie, Rhedense stichting voor Kunst en Cultuur. OCLC 698445056
Nijland, E. (11 maart 2022) Blueberry Hill. hedendaagsesieraden.nl.
Rijnders, A. (2018) Echtpaar Unger schenkt bijzonder postmodern huis aan Hendrick de Keyser, In de entree zit de kuit van mevrouw. Commerciële bijlage de Volkskrant.
Sieraden, Images (1986). Amsterdam: VES. OCLC 313823758
Smeets, T. (2014) Theo Smeets Bizuteria / jewellery. Legnica: Galeria Sztuki. ISBN 9788362534470
Unger M. Herbst, Marion (1944-1995). Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland. Huygens ING.
Unger, M. (2004) Het Nederlandse sieraad in de 20ste eeuw. Bussum: THOTH. ISBN 9789068683486
Unger, M. (2013) Iris Bodemer, Rebus. Stuttgart: ARNOLDSCHE Art Publishers. ISBN 9783897904040
Unger, M. (1990) Joalharia Holandesa, Novidades da Holanda / News from the Netherlands. Amsterdam: Dutch Form Foundation. OCLC 315495184
Unger, M. (1992) Passio. Amsterdam: Uitgeverij Voetnoot. ISBN 9071877132
Unger, M. (1981) Pierre Degen en Jan Pijcke, De esthetiek van de constructie. Bijvoorbeeld, jrg. 13 nr. 3.
Unger, M. (2010) Sieraad in context, een multidisciplinair kader voor de beschouwing van het sieraad. Amsterdam (dissertatie). ISBN 9789076452982
Velden, A. van der (7 juni 1990) Otto Künzli wint Van den Bosch-prijs, Een ketting van trouwringen. NRC Handelsblad.
Verdegaal, T. (28 juni 2022) Luisteren naar sieraden. hedendaagsesieraden.nl.
Links
• Wikidata
Donaties
Deze website heeft geen commercieel doel en is op persoonlijk initiatief, onafhankelijk en geheel op vrijwillige basis met minimale middelen tot stand gekomen. Wilt u dat steunen met een gift? Dat kan! U kunt uw bijdrage overmaken naar: NL27 TRIO 0781 5140 02 ten name van E. Doornbusch te Amsterdam onder vermelding van hedendaagse sieraden, ook kunt u doneren via paypal.me/hedendaagsesieraden. Giften zullen worden aangewend voor onderhoud en verbetering van de website.
Duurzaam verwijzen naar deze pagina? Gebruik dan deze link: http://hedendaagsesieraden.nl/2016/09/24/marjan-unger/
